“Twintig jaar geleden sprak niemand over de rechten van Palestijnen zoals nu”

Op een positieve manier bijdragen aan een conflict waar hij als Palestijn in Jeruzalem niet aan kon ontsnappen, dat was de belangrijkste wens van Jack Munayer. Hij is coördinator van EAPPI, het Oecumenisch Begeleidingsprogramma in Palestina en Israël. Een partnerorganisatie van PAX die zich inzet voor de bescherming van kwetsbare Palestijnse gemeenschappen. Jack Munayer is zelf half Palestijns christen en half Engels en groeide op in Jeruzalem.

“Twintig jaar geleden stuurde de Wereldraad van Kerken op verzoek van Palestijnse kerken buitenlandse waarnemers naar Jeruzalem, om getuige te zijn van de situatie hier. Al snel bleek dat op plekken waar Palestijnse gemeenschappen normaal te maken kregen met intimidatie en geweld, dit veranderde door de aanwezigheid van buitenlandse waarnemers. Daarom is EAPPI ontstaan. We ontvangen waarnemers van over de hele wereld om een beschermende aanwezigheid te bieden aan ‘eenieder die zichzelf niet kan beschermen’”. De oecumenische begeleiders, zoals de waarnemers genoemd worden, lopen bijvoorbeeld met kinderen naar school of begeleiden herders tijdens het grazen van de kuddes.

De waarnemers hebben volgens Munayer een verandering teweeggebracht in de manier waarop er naar het conflict gekeken wordt. “Zo’n vijftien of twintig jaar geleden praatte niemand over de rechten van Palestijnen zoals er tegenwoordig over wordt gesproken.” Munayer haalt een recent voorbeeld aan: een paar maanden geleden waren er opstanden in Jeruzalem die al snel leidden tot botsingen tussen Israëlische militairen en de Palestijnse bevolking rondom de Tempelberg en de Al-Aqsa moskee. “Voordat Hamas zich hiermee bemoeide, ontstond er een golf van internationale support zoals ik nooit eerder heb gezien. Met onze social media campagnes bereiken we inmiddels honderdduizenden mensen”.

Palestijnse gemeenschappen zijn positief over de aanwezigheid van de waarnemers. Toch biedt hun aanwezigheid geen oplossingen voor de lange termijn. Twee andere componenten van het EAPPI-programma proberen dit wel te bewerkstelligen. Munayer: “Ten eerste ondersteunen we lokale vredes- en mensenrechtenactivisten. We betrekken zowel Palestijnse activisten als Israëlische organisaties en mensen bij ons werk, mits ze er dezelfde principes van geweldloosheid op nahouden. Ten tweede schrijven alle begeleiders rapporten over wat ze hebben meegemaakt en over de intimidaties waar ze getuige van waren. Bij terugkomst in hun eigen land delen ze deze verhalen met hun kennissenkring, hun kerk, organisatie of zelfs hun parlement.”

De coronapandemie heeft echter een negatieve invloed gehad op het werk van EAPPI. Zo noemt Munayer een Palestijnse gemeenschap in het zuiden van Hebron, waar de dichtstbijzijnde school een aanzienlijk eind lopen is. “De kortste route komt langs een Israëlische nederzetting, maar wanneer de kinderen deze nederzetting passeren is de kans op intimidatie door de Israëlische kolonisten groot. Voorafgaand aan de pandemie liepen observators van de EAPPI daarom met deze kinderen mee naar school. Inmiddels zijn de Palestijnse scholen weer open, maar de kinderen in Zuid-Hebron durven zonder bescherming niet langs de Israëlische nederzettingen te lopen. In plaats daarvan zijn zij nu gedwongen om een andere route te lopen, die drie uur duurt, om toch naar school te kunnen.”

Dit is slechts een van de vele voorbeelden van hoe de afwezigheid van waarnemers de situatie in Israël en Palestina beïnvloedt. “Ik krijg regelmatig de vraag van Palestijnse gemeenschappen of we terug kunnen komen omdat ze ons nodig hebben, dat de situatie is verslechterd sinds we er minder zijn. Dat doet me pijn,” vertelt Munayer. Het is dan ook zijn hoop om snel in de mogelijkheid te worden gesteld om het programma te herstarten. “Maar op de lange termijn hoop ik dat het programma ophoudt te bestaan, omdat we simpelweg niet meer nodig zijn”.