“Veel Nederlanders zijn verleerd om illegalen als mensen te zien”

Waarom ben je bij de Vluchtkerk betrokken? Heb jij hier wel tijd voor?

“Omdat het vrijdagavond 30 november koud was, en er ruim 80 man op straat stonden, niet ver van mijn huis. Hun wens was om bij elkaar blijven, om vanuit de politiek een oplossing te krijgen voor hun probleem. In een notendop: ze mogen ons land niet in, en ze kunnen ons land niet uit. Voor mij is de opvang dan ook geen kwestie van barmhartigheid, maar rechtvaardigheid. Papierloze migranten kunnen nergens heen en zij hebben recht op een betere oplossing dan de straat. Vandaar mijn inspanningen om dit initiatief van de grond te krijgen. En tsja, iedereen in onze Steungroep de Vluchtkerk is megadruk. De een leidt een vrijwilligersorganisatie, de ander staat aan het hoofd van een internationale lobbyorganisatie of is strateeg bij een grote zorginstelling. En dan hebben we nog onze gezinnen, onze relaties en onze andere taken. Toch investeren we onze tijd, onze netwerken en onze talenten om deze groep de kans te geven zichtbaar te blijven. Hun moed inspireert ons om door te gaan.”

Hoe gaat het met de Vluchtkerk?

“We zijn overweldigd door de letterlijk duizenden steunbetuigingen die we via allerlei wegen mochten ontvangen. Buren komen de was doen, moskeeën uit de omgeving brengen schalen en manden vol voedsel de kerk in. Het naburige ROC en de OZT-jongeren leveren extra mankracht, en via internet is een rooster ontstaan dat voorziet in 24 uurs-deurwacht en -gastheerschap. Er is een dagelijks medisch spreekuur waar ruim 10 artsen aan meedoen, er is een gebedsruimte waar afwisselend moslims en christenen uit de groep samenkomen. Tot de kerst spannen we ons in om de ruimtes veilig, warm, gezond en leefbaar te maken. Daarbij zijn kamers gebouwd, is er een keuken geleverd, en is er verwarming en elektra aangelegd. De overheidsdiensten (GGD, Brandweer, Stadsdeel, Politie) zijn al een aantal maal langs geweest en toonden zich diep onder de indruk. Hun belang is ons belang: een veilige, gezonde verblijfplaats die aan alle normen voldoet.”

Al positieve reacties gehad van politici? En: hoe gaan jullie om met de kritiek die er ook is?

“Er zijn al vier Kamerleden langs geweest en wij hebben een gemotiveerd lobbyteam dat in samenspraak met actievoerders de contacten met politici verzorgt. Een mooi voorbeeld is VVD-raadslid Daniel van der Ree, die eerder nog overal het overheidsmantra herhaalde: ‘Wie terug wil, kan terug’. Maar na een bezoekje aan de Vluchtkerk en een aantal debatten met hoogleraar Thomas Spijkerboer geeft hij toe dat er een groep is die Nederland in noch uit kan. We hopen dat hij de discussie in zijn partij openbreekt en met de vluchtelingen en onze lobbygroep op zoek gaat naar manieren om de pragmatiek en de menselijkheid terug te brengen in onze omgang met deze groep uitgeprocedeerde asielzoekers.
We gaan met iedereen open de dialoog aan en hebben begrip voor ieder argument, ook van sceptici. Zo verliep ons ontvangst van Pownews, in de Vluchtkerk, zo hartelijk dat ze hun beveiliger halverwege zeiden: ‘Ga maar naar huis, joh’. De cameraman gaf me een lift terug.
Waar voor ons de tolerantiegrens ligt, is bij die mensen die zich verheugen over het lot van anderen. Neem bijvoorbeeld de twee Haagse ambtenaren die zich verheugden op de ontruiming van het tentenkamp aldaar. ‘Jammer dat het maar een dag duurt’, schreef een van hen op Facebook. Helaas kom je dit sentiment ook veel tegen, deze ambtenaren staan daar niet alleen in. Het laat zien dat veel Nederlanders de afgelopen tien jaar verleerd zijn om deze mensen als mensen te zien, in plaats van als probleemgevallen waar een oplossing voor moet komen. Het strafbaar stellen van illegaliteit, waar de Ministerraad vandaag over spreekt, is een volgende stap in die ontwikkeling. De Vluchtkerk zendt een signaal uit: laten we mensen niet criminaliseren of ontmenselijken, puur omdat ze op weg gegaan zijn naar een plek waar het beter is. Dat is wat ieder mens zou doen.”

Op jullie site staat: “Wij zijn hier. Geen mens is illegaal.” Prachtige woorden, maar heb je daar in politieke zin wel wat aan? We kunnen toch niet iedereen die naar Nederland wil komen gaan opvangen?

“Het gaat om een groep mensen, waarvan sommigen hier al meer dan tien jaar zijn. Om mensen die eindeloos in procedures hebben gezeten, en soms wel jaren in vreemdelingenbewaring. Dat is een eufemisme voor een detentieregime dat strenger is dan het normale gevangeniswezen. Als een democratische meerderheid een restrictief asielbeleid wil voeren, dan moet je dat accepteren. Maar de Vluchtkerk toont aan dat grote groepen Nederlanders ruimhartigheid en pragmatiek verwachten voor deze groep onuitzetbare, papierloze migranten. Ze kunnen immers nergens anders heen. Daarom zeggen de vluchtelingen: wij zijn hier. Je kunt ons illegalen noemen, maar of wij rechten hebben hangt niet af van de vraag of we een paspoort hebben, maar vloeit voort uit het feit dat we mens zijn. Dat is de essentie van mensenrechten.”

Is er over een half jaar nog een Vluchtkerk in Amsterdam?

“Tussen Kerst en Pasen kan de groep in deze kerk blijven. Daarover zijn goede afspraken gemaakt met de eigenaar en met de gemeente. Voor het faciliteren van hun verblijf rekenen we opnieuw op de steun van buren en andere betrokkenen in het land. Er zijn allerlei plannen voor dagbesteding voor de groep vluchtelingen. Samen werken, klussen, workshops, taallessen, een cd opnemen. Maar de nadruk ligt op het protest van de vluchtelingen zelf. Ze zullen rechtszaken bezoeken van andere vreemdelingen, en zullen in Den Haag en Amsterdam demonstreren voor een duurzame oplossing vanuit de politiek. Eind maart is hun deadline: dan zal de asielwet moeten zijn gerepareerd en ruimte bieden aan die groepen vluchtelingen die letterlijk onuitzetbaar zijn. Als dat niet gelukt is, zullen ze vast en zeker verder gaan. Wellicht op een andere plek.”

Voor een interview met Smouter op de radio: klik hier.