Het is duidelijk dat de protesten van de boeren en de massale stem voor de BoerBurgerBeweging bij de provinciale verkiezingen staan voor een breder onbehagen met de overheid en de Haagse politiek als meest verguisde uiting daarvan. Tegelijkertijd zie je het ongemak waarmee boeren Forumpolitici ontvangen, die nog nooit een koe hebben gemolken of een schop in de hand hebben gehad. En het ongemak van redelijk denkende, welwillende boeren die de protesten door radicale en populistische krachten gekaapt zagen worden, met als dieptepunt de manifestatie in maart in het Zuiderpark, waar xenofoben en complotdenkers over elkaar heen buitelden. Niet voor niets namen de grote landbouworganisaties hier niet aan deel, terwijl door sommigen die er wel waren ook Caroline van der Plas als verrader werd neergezet.
Hoe radicaler en gewelddadiger het protest wordt en hoe meer het zich mengt met antivaxxers, corona-ontkenners, pedofielenjagers en rechts-extremisten, des te minder lijkt het te gaan om het belang van de boer, van de dieren, van het landschap. Des te kleiner lijkt ook de kans dat het kabinet geneigd is te luisteren en te bewegen, laat staan de stikstofdoelen en -maatregelen aan te passen. Dat gebeurt eerder door de nieuwe politieke werkelijkheid van een grote BBB in de senaat en de steun die het kabinet nodig gaat hebben om een landbouwakkoord te sluiten. De LTO heeft dit als geen ander door en doet niet voor niets zo zijn best Farmers Defence Force en Agractie aan boord te houden en ze tegelijk in het poldermodel in te kapselen. Dat kan alleen door het gesprek weer terug te brengen op het economisch belang van de agrarische sector en de noodzaak van verregaande overheidssteun om een ander, toekomstgericht bedrijfsmodel mogelijk te maken.
Een groot deel van de bevolking zal sympathie blijven houden voor de boeren, al is dat misschien op basis van een nostalgisch sentiment van wuivende aren en koeien in de wei, dat weinig meer met de huidige geïndustrialiseerde en grootschalige agrarische sector te maken heeft. Een sector die met name produceert voor de export en in de tang zit van veevoederbedrijven, supermarkten, banken en verzekeraars. Het blokkeren van wegen, in brand steken van hooibalen en ophangen van omgekeerde vlaggen kon lang op vergoelijkend commentaar rekenen. Niet in de laatste plaats van degenen die worden geacht de orde te handhaven. Zie ook het opmerkelijke verschil met hoe de sterke arm van de wet omgaat met klimaatactivisten, die deels dezelfde vormen van maatschappelijk protest en burgerlijke ongehoorzaamheid hanteren.
Het meest bijzondere aan de discussie is nog wel het frame dat de overheid bezig is het land dat aan de boeren toebehoort van hen af te pakken. In de omvolkingsvariant gekoppeld aan het idee dat vervolgens alle grenzen worden open gezet en dat land door migranten wordt ingenomen. Eerlijk gezegd helpt het daarbij ook niet wanneer de groene kant van het politieke spectrum spreekt over land dat door de boeren wordt “bezet”. Maar vooral opvallend is de gedachte dat er een soort natuurlijke eigenaar van bepaalde stukken grond zou zijn of een natuurlijke bestemming daarvoor. Terwijl de geschiedenis van Nederland in het algemeen en die van de ruimtelijke ordening in het bijzonder toch juist vol zit met voorbeelden van inpolderen en herschikken, van strijden tegen het water en meebewegen met het water, van de natuur inperken en de natuur de ruimte geven.
Waar we in veel opzichten de ideologie van de maakbare samenleving hebben laten varen of in elk geval verregaand gerelativeerd, lijken we in de omgang met natuur en landschap nog niet zover te zijn. De mens als heerser over de schepping blijft dominant. Terwijl bescheidenheid op zijn plaats zou zijn: niet voor niets creëerde God tijdens de eerste vijf dagen de echt belangrijke zaken op aarde en was het pas op dag zes tijd voor de mens.
Deze opinie verscheen onlangs in De Linker Wang.
