Van politici mag verwacht worden dat ze de Nederlandse bevolking in ieder geval feitelijk juiste informatie geven. VVD-fractiewoordvoerder Halbe Zijlstra doet dat niet. Hij gebruikt de term ‘asielzoeker’ ook als hij het heeft over iemand die een verblijfsvergunning asiel heeft, en dat is misleidend. Een asielzoeker is iemand die een asielaanvraag heeft ingediend. Een erkende vluchteling is iemand met een verblijfsvergunning asiel waarvan is vastgesteld dat terugkeer naar het land van herkomst onmogelijk is vanwege het risico daar gedood, mishandeld of gemarteld te worden. Asielzoekers met een nog lopende asielaanvraag hebben namelijk nu al geen recht op een bijstandsuitkering of sociale voorzieningen, maar krijgen huisvesting bij het COA en een beperkt leefgeld. Zijlstra suggereert dat erkende vluchtelingen in dezelfde categorie zitten als asielzoekers waarvan nog volstrekt onduidelijk is wat er met hun aanvraag zal gebeuren. Nog kwalijker is dat hij stelt dat erkende vluchtelingen alleen maar tijdelijk in Nederland verblijven. Een verblijfsvergunning asiel kan inderdaad binnen 5 jaar worden ingetrokken als een oorlog voorbij is of een machtswisseling in het land van herkomst heeft plaatsgevonden. Maar de ervaring wijst uit dat verreweg de meeste statushouders definitief in Nederland zullen blijven.
Door: Frans Willem Verbaas
Inmiddels heeft de VVD coalitiepartner PvdA kennelijk weten te overtuigen dat erkende vluchtelingen geen aanspraak meer mogen maken op sociale voorzieningen, maar terechtkomen in een uitgeklede verzorgingsstaat. Of VVD en PvdA daarmee hetzelfde bedoelen is onduidelijk, maar op het eerste gezicht lijkt dit een onzalig plan, dat juridisch problematisch en maatschappelijk onwenselijk is.
Wat niet wegneemt dat er best iets te zeggen valt voor het idee prefabwoningen in te zetten om statushouders te huisvesten! De sociale woningmarkt heeft een nijpend tekort aan huurwoningen, en statushouders tijdelijk dergelijke woonruimte aan te bieden kan een manier zijn om dit probleem creatief te lijf te gaan. Vraag is alleen wel hoe die ‘containerwoningen’ eruit zien, waar ze staan, en of het wenselijk is om meteen maar alle statushouders zo te huisvesten.
Volgens het Vluchtelingenverdrag kun je erkende vluchtelingen bij de toekenning van woningen of sociale voorzieningen niet slechter behandelen dan inwoners met de eigen nationaliteit. Daar fietst de VVD wel heel gemakkelijk overheen. Nu kent het Vluchtelingenverdrag een eigen definitie van vluchteling, namelijk iemand die in zijn land gegronde vrees heeft voor vervolging vanwege bijvoorbeeld politieke of godsdienstige opvattingen, of vanwege het behoren tot een bepaalde sociale groep. Mensen op de vlucht voor oorlogsgeweld vallen niet onder die definitie, al zal niemand er aan twijfelen dat ze wel vluchteling zijn volgens het gewone dagelijkse spraakgebruik. De meeste Syriërs met een verblijfsvergunning vallen vermoedelijk onder die laatste categorie, zonder dat ze vluchteling zijn in de zin van het Vluchtelingenverdrag.
Voor mensen die een andere status hebben dan vluchteling in de zin van het Vluchtelingenverdrag is het niet onmogelijk de sociale voorzieningen te beperken, maar daaraan zitten nogal wat haken en ogen. Zo kent de vreemdelingenwet maar één soort verblijfsvergunning, die voor iedere asielzoeker dezelfde rechten geeft. Ga je die ene soort verblijfsvergunning opsplitsen in verschillende soorten vergunningen (met ieder hun eigen pakket aan rechten) dan ben je weer terug bij een systeem waarbij er wordt doorgeprocedeerd, ook al is er een verblijfsvergunning verstrekt. Dat gebeurde in de jaren negentig, en juist die situatie wilde de Vreemdelingenwet 2000 voorkomen!
Er zijn meer problemen. Het bestaansminimum is voor een Nederlandse bijstandsmoeder niet anders dan voor een vluchtelingenbijstandsmoeder. Het zogeheten ‘absolute bestaansminimum’ ligt bovendien op 90 procent van de bijstandsnorm. Dat geeft weinig ruimte om uitkeringen aan statushouders te verlagen. De ‘uitkering richting een paar tientjes per maand’ van Zijlstra ligt daar ver onder, zelfs als een deel ‘in natura’ wordt verstrekt.
Maar de maatregel is vooral onwenselijk, omdat zij nieuwe burgers van ons land behandelt als tweederangsburgers. Van Zijlstra krijgen zij ook nog eens te horen krijgen dat het eigenlijk de bedoeling is dat ze hier maar tijdelijk zijn en uiteindelijk weggaan. De maatregel is ook kortzichtig, omdat het vluchtelingen vooral ziet als kostenpost, en hun kinderen niet ziet als een waardevol reservoir van toekomstige arbeidskrachten waar je in kan investeren. De coalitie heeft een knieval gemaakt voor het sentiment ‘eigen volk eerst’. Dat is het verkeerde signaal aan mensen die vaak niets liever willen dan integreren, en kinderen die graag de kansen grijpen die deze maatschappij hen aanbiedt.
Frans Willem Verbaas is advocaat vreemdelingenrecht
