De problematiek van het neef-nicht huwelijk

Twee argumenten zijn aangevoerd om het voorgestelde verbod te legitimeren: het bestrijden van huwelijksdwang en het bestrijden van de gezondheidsrisico’s voor de kinderen die uit dit soort huwelijken worden geboren.

Wat betreft de huwelijksdwang is het van belang aan te geven dat de overgrote meerderheid van de moslimgeleerden in Europa zich hiertegen uitdrukkelijk verzet. Op basis van uitspraken toegeschreven aan de profeet van de islam, menen zij dat dwang in het huwelijk ongeoorloofd is in de islam. De gezaghebbende Europese Raad voor Fatwa’s en Onderzoek, die zich bezig houdt met de omstandigheden van moslims in het Westen, stelde onder meer het volgende: “De Wetgever (God) autoriseerde noch de vader noch iemand anders de vrouw te dwingen of te forceren om met iemand te trouwen die zij zelf niet wil. Echter gaf Hij (God) haar het volledige recht om huwelijkskandidaten te aanvaarden of af te wijzen.” In deze lijn dienen de projecten die dit fenomeen tegengaan allereerst vanuit de islamitische gemeenschappen in Nederland zelf te worden gesteund. Belangrijke voorbeelden hiervan zijn ‘Het recht van de vrouw ligt in eigen hand’ en ‘Hand in hand tegen huwelijksdwang’, ingevoerd respectievelijk in 2004 en 2006-2007 door Stichting Platform Islamitische Organisaties Rijnmond (SPIOR). Benadrukt dient echter te worden dat het neef-nicht huwelijk lang niet altijd door dwang tot stand komt.

Aan de hand van recent wetenschappelijk onderzoek dat de gezondheidsrisico’s van het endogame huwelijk kon bewijzen, probeerden sommigen in de Arabische wereld dit huwelijk te verbieden, echter zonder resultaat. Zij stuitten op sterke weerstand van de zijde van sommige moslimgeleerden. Hun poging was min of meer hetzelfde lot beschoren als soortgelijke pogingen in Nederland vanaf 2003. Vorig jaar al oordeelde minister van Volksgezondheid Klink dat een dergelijk verbod disproportioneel zou zijn.

Ondanks het verschil van mening onder moslimgeleerden, bestaat er wel een duidelijk draagvlak voor een compromis. Dit houdt in dat wanneer twee trouwlustigen naaste bloedverwanten zijn, zij verplicht kunnen worden om voorafgaande aan hun huwelijk een genetisch onderzoek te laten verrichten om zich te informeren over de graad van waarschijnlijkheid dat ze kinderen zouden krijgen met specifieke beperkingen. Deze informatie bedoelt de toekomstige partners dubbel te laten nadenken over de vraag of het verantwoordelijk is het beoogde huwelijk door te laten gaan. Deze maatregel is nu al ingevoerd in sommige Arabische landen zoals Jordanië, naar verluidt met positieve resultaten. Een vergelijkbare maatregel in Nederland kan misschien effectief zijn om de eventuele nadelen van het neef-nicht huwelijk te bepreken.

Kijkend naar de laatste ontwikkelingen in de Tweede Kamer, blijkt echter dat er geen draagvlak is voor deze moeilijke maar effectieve weg van een ‘voorlichtingscampagne’. Het verbieden van neef-nicht huwelijken zal zeker bepaalde gevoelens opwekken onder Nederlanders met Marokkaanse en Turkse achtergrond. Zij zijn immers het specifieke doelwit van zo’n verbod. Als gevolg daarvan wordt het gevoel van lotsverbondenheid onder deze twee groepen beschadigd, vooral onder de trouwlustigen die hun geliefde partners niet meer naar Nederland kunnen halen door dergelijke wetgeving. Politici moeten beseffen dat sociale omgangsvormen niet altijd geregeld behoeven te worden via strenge wetten. Investeren in het ontwikkelen van de burger, die leert zich verantwoordelijk te dragen, kan soms dezelfde doelen beter bereiken. Het verschil is wel dat deze aanpak misschien veel minder stemmen oplevert voor de politieke partijen op korte termijn.