“De secularisten overheersen ons!”

“Dat ons maatschappelijke, culturele, intellectuele en politieke leven overheerst wordt door een eendimensionale manier van denken lijkt me evident. Eveneens dat dit tot voor enkele decennia ook voor het verzuilde religieuze leven gold. En ook dat er invloedrijke clubs zijn die eenzijdige ideologieën doordrukken. Rechtlijnig denken heerst alom. Ver achter ons ligt de tijd dat kunstenaars, visionaire schrijvers en religieuze herauten de collectieve verbeelding aanspraken om een poëtische levensvisie te vertolken, die voor hun tijdgenoten volstrekt relevant was.

Tegen de achtergrond van de wereldgeschiedenis is ons zogenaamde seculiere denken een anomalie – wat voor velen juist hét bewijs is van onze hedendaagse superioriteit. Eindelijk hebben we afgerekend met al die onzin uit het verleden: het leven is als een rechte lijn in gelijke eenheden te verdelen, alles mooi eenduidig, met sluitende logica, zonder lastige hiaten die de vraag naar andere dimensies opdringen. Meerduidigheid en diepgang lijken bezworen en nog maar weinig mensen kunnen in drie dimensies tegelijk denken en leven.

Het huwelijk van Mythos en Logos is ontbonden, maar er zijn stemmen die zich hiertegen verzetten – wetenschappers die voortdurend de grenzen van het eenduidige overschrijden, kunstenaars die in en door het zichtbare het onzichtbare ontwaren, mensen ook die ervaringen van het transcendente opdoen. We willen weer naar boven kijken in Platland (Edwin Abbott).

Eén voorbeeld van deze wens (en noodzaak) zie ik in mijn huidige onderzoek bij het DSTS. Verslaving blijkt andere dimensies te hebben dan alleen die van een maatschappelijk probleem. Verslaafden zijn niet op de eerste plaats onaangepaste randfiguren, maar mensen die lijden onder een gebrek aan eigenwaarde en sociale bevestiging. Ongewenst gedrag bestrijden is symptoombestrijding – interessant voor statistieken en ambtelijke zelfbevestiging, maar niet voor de verslaafden zelf en evenmin voor de maatschappij. Verslaafden zijn geen probleemgevallen, maar de collateral damage van een problematische maatschappij. Stichting De Hoop probeert daarom verschillende dimensies, inclusief de religieuze, te integreren en houdt ons – burgers, stemgerechtigden, meedenkende en meelevende medemensen – een spiegel voor: de realiteit waarin wij leven is alles behalve seculier.”