De televisie wordt steeds platter

De vorm en inhoud van veel televisieprogramma’s heeft dezelfde evolutie ondergaan als de dikte van het scherm. Nieuwste loot aan de stam is het RTL-programma Echt Scheiden, waarin koppels centraal staan die uit elkaar gaan en de weerslag die de scheiding heeft op hun kinderen. Presentatrice Nastasja Froger lijkt zich hiermee schuldig te maken aan kindermishandeling, maar RTL is zich van geen kwaad bewust. Alles voor de kijkcijfers.

Omroep PowNed, voortgekomen uit het weblog GeenStijl.nl, zou de publieke omroep verrijken met een vernieuwende en verrassende programmering. Het enige resultaat is het amateuristisch geproduceerde PowNews, waarvoor verslaggever Rutger Castricum interviews maakt die vallen in de categorie ‘afzeiktv’. Hij is er nog steeds trots op mede verantwoordelijk te zijn voor het aftreden van Job Cohen als leider van de PvdA.

En wat te denken van Giel Beelen, radiopresentator bij de VARA? Luisteraars van Beelen moeten voorspellen of een geïnterviewde mee gaat in een onzinstelling of niet. Dat levert hilarische resultaten op. Beelen zond onder meer een fragment uit waarin Groen Links-parlementariër Ineke van Gent stelt dat de Amerikaanse ex-president Richard Nixon een goede spindoctor voor Barack Obama zou zijn. Nixon is echter in 1994 overleden. Eerder ging PvdA-parlementariër John Leerdam in hetzelfde programma-onderdeel in op vragen over een niet-bestaande terrorist en over uitspraken van de oud-premier van Israël Ariel Sharon, die al jaren in coma in het ziekenhuis ligt. Leerdam moest naar aanleiding van het voorval vertrekken uit de Tweede Kamer.

Programmamakers die zich ten doel stellen hun gasten belachelijk te maken, zijn niet goed bezig. Maar de andere kant van de zaak is dat het resultaat best humoristisch kan zijn. Daarom heb ik er geen principiële bezwaren tegen. Als ik PowNews een matig programma vind, kijk ik er gewoon niet meer naar. En als PowNed op deze wijze blijft doorgaan met het produceren van amateurtelevisie, is er geen enkele omroep die ermee wil samenwerken en verdwijnt PowNed dus in 2016 uit het publieke bestel. Opgeruimd staat netjes.

Dat televisieprogramma’s steeds platter worden is overigens in de eerste plaats te wijten aan de commerciële televisiezenders. SBS 6 was er een paar jaar geleden nog trots op zich te positioneren als ‘camping tv-zender voor tokkies’. En zo zou het ook eigenlijk moeten blijven: de kwalitatief hoogwaardige programmering bij de publieke omroep en de wegwerptelevisie bij SBS en RTL. Laat de kijker vervolgens maar kiezen. De publieke omroep blijkt echter ook dol op hoge kijkcijfers en marktaandelen en laat zich daarom met graagte verleiden tot een doorlopende kijkcijfercompetitie met de commerciëlen.

Dus wordt Boer zoekt Vrouw uitgezonden om 20.30 uur op Nederland 1, en niet die prachtige documentaire of dat interviewprogramma met echte diepgang. Die programma’s zendt de zenderleiding bij voorkeur uit na 23.00 uur ’s avonds, met als logisch gevolg dat het aantal kijkers dan soms schrikbarend laag is. Waarom de KRO Boer zoekt Vrouw überhaupt uitzendt is mij overigens een raadsel. Ik kan met de beste wil van de wereld niet vaststellen wat dat programma met de katholieke missie van de omroep te maken heeft. Een missie die tegenwoordig niet meer verder gaat dan ‘Goed leven’. En ik stel vast dat niet de KRO dat programma maakt, maar het bedrijf Blue Circle. Dat is ook de producent van RTL Boulevard, en net als RTL Nederland eigendom van het Duitse Bertelsmann.

Wat mij betreft kan de publieke omroep volledig op de schop worden genomen. Besteed het publieke geld voortaan weer uitsluitend aan kwaliteitsprogrammering. Laat de commerciëlen het amusement en de sport verzorgen. En geef religie en levensbeschouwing weer de plek die het verdient. Omroepen als de VPRO, NCRV en KRO hebben hun roots in het christendom. Dat lijken ze inmiddels volkomen vergeten te zijn.

Als de publieke omroep de concurrentie met de commerciële omroepen op de huidige manier blijft voortzetten en blijft doorgaan met vervlakking en verplatting, voorzie ik dat partijen als VVD en PVV het publieke bestel uiteindelijk compleet de nek omdraaien. Dus moet de publieke omroep nu eens stoppen met mooie verhaaltjes over kijktijdaandelen, externe pluriformiteit en doelgroepprofielen. Laat omroepen zich afvragen waarom ze ook alweer ooit werden opgericht. En laat ze hun missie en doelstellingen daarbij aanpassen. Dan krijgen we weer een heel sterke publieke omroep die zich primair richt op inhoud. Op geest en ziel en niet op marktaandeel. Dan hebben we een publieke omroep die ook nog eens fors goedkoper is.