Ik bedacht me: vluchtelingen in Nederland zouden op 4 mei bijvoorbeeld niet mogen herdenken wat er met hen en hun familie is gebeurd in oorlogen waarvoor zij naar ons land zijn gevlucht? Moeten zij per se nadenken over wat onze ouders en grootouders in Europa, nee in Nederland is overkomen?
Dit jaar vraag ik me af waarom we in Nederland de Eerste Wereldoorlog niet mee nemen in onze herinneringen? De Grote Oorlog waarin ons landje de dans op het nippertje ontsprong en de vluchtelingen uit België tegenhield?
En nu zou de keus zijn om tot in lengte van dagen alleen onze Nederlandse militairen en Nederlandse oorlogsslachtoffers te herdenken uit Wereldoorlog II of ook die Nederlandse militairen te herdenken die in latere oorlogen zijn omgekomen? Hoe zit het dan met degenen die door Nederlands geweld het leven lieten: in Indonesië bijvoorbeeld? En als het om onze zogenaamde Vredesmissies gaat, mogen dan alleen Nederlandse militairen herdacht worden of ook de burgers die tijdens zulke missies zijn omgekomen – door toedoen van Nederlandse militairen of door hun nalatigheid? Om over het willen nadenken over de geweldmotieven en het lijden van vroegere vijanden en hun nabestaanden nog maar helemaal te zwijgen.
Er is voor mij maar een geloofwaardige manier van herdenken mogelijk: ieder jaar in heel Europa, nee in heel de wereld, stil staan bij die honderden miljoenen slachtoffers van oorlogsgeweld wereldwijd die er voor en na 1945 gevallen zijn. Een dag waarop alle vlaggen niet halfstok gaan, maar neergehaald worden en de volksliederen even moeten zwijgen. Een dag om onze ‘nationale kerk’ open te breken. Wat een bevrijdende dag zou dat kunnen zijn.
goed stuk.
Laten we vooral accepteren dat ieder voor zichzelf beslist of hij of zij wil herdenken, en zo ja hoe. persoonlijk heb ik meer met het woord ‘denken’. Een blik naar bv Oekraine leert immers dat het natuurlijk niet alleen gebeurd is. Helaas niet, het gebeurt nu!
Niet realistisch, non-sociologisch.
Beste mijnheer of mevrouw Pax. Hoe realistisch kan een theologische blik op geschiedenis en de sociale werkelijkheid zijn? Opmerkelijk is dat de grote joodse filosoof Abraham Heschel het lijden alleen wil herdenken, voor zover het opnieuw bevrijdend werkt. Het herdenken heeft voor hem betekenis in zoverre het de sluier tussen ons goede leven vandaag en het lijden van zovelen nu, maar ook in toekomst openscheurt. In zijn magistrale boek “De profeten” schrijft hij: “De profeten bekijken het kwaad van de oorlog niet op zichzelf, maar lijken het te beschouwen als een uitvloeisel van een toestand die ook in vredestijd bestaat.” (p.221). En elders, sprekend over “de geschiedenis” zegt hij: “Met geschiedenis bedoelen we niet het voorbije of dode verleden, maar het heden waarin geschiedenis en toekomst in elkaar haken. Zonde is het ontkennen van de geschiedenis… Het geweten staat stil maar verplichtingen lopen door.” (p.235). Twee minuten die vooral aan mijn particuliere identiteit en mijn collectieve nationale saamhorigheid herinneren zijn heel realistisch en passend, ze scheppen namelijk ‘comfort’, maar geen heilige woede over wat er vandaag gaande is en wat er nog te gebeuren staat, als ‘we’ zo door gaan.
De hele wereld ´herdenken´ is goddelijk, onmenselijk, aanmatigend. Leed en geluk dragen / beleven we in pakketjes en in bepaalde verbanden, e.g. in nationele – en in die van de familie. Dat heeft niets onvriendelijks en immoreels – in tegendeel is zelfs respectvol en moreel geboden – en betreft dan een kwestie van menselijke taakverdeling. Er zijn meerdere naties enz.
Appél om de hele wereld en nog wat te gaan ´herdenken´, lijkt mij zoiets als oproepen het eigen vaandel (- gezin) in de steek te laten. Wat toch ook als een schande bekend staat. Traditioneel tenminste.