“Wij Nederlanders kennen een democratische rechtsorde. Die geeft ons houvast en zekerheid. Discriminatie in welke vorm dan ook is uit den boze. Het intimideren, bedreigen en schofferen van mensen is buiten de orde. Wie daarvoor kiest, verlaagt zichzelf en beschadigt onze gemeenschap.”
Deze woorden sprak de koning vorig jaar tijdens zijn kersttoespraak. Ongeveer een half jaar later beëdigde hij het kabinet-Schoof. De woorden van de koning zijn duidelijk niet blijven hangen, want woorden van verdeeldheid en het schofferen van (groepen) mensen is nu schering en inslag. Jodenhaat zou onderdeel zijn van de islamitische cultuur, volgens sommigen. U bent voor mij gewoon een mens, zei onze premier tegen een kamerlid met hoofddoek. De integratie is mislukt, sprak een staatssecretaris. Over Nederlanders met een migratieachtergrond moeten gegevens bijgehouden worden over hun culturele en religieuze normen en waarden, stemde de kamer in ruime meerderheid voor. Dit kan zo niet langer, zeggen wij als College van Bestuur van scholengemeenschap Zonova en Swazoom Kinderopvang en Zonova in het superdiverse Amsterdam Zuidoost. Dit is niet normaal.
Meer dan een kwart van alle Nederlanders heeft inmiddels een migratieachtergrond. In verschillende grote steden vormen Nederlanders met een migratieachtergrond zelfs de meerderheid. Hardwerkende Nederlanders, van jong tot oud. Nederlanders die simpelweg willen wat ieder mens wil: een goed, gelukkig en gezond leven voor hun kinderen, familie, vrienden en zichzelf. Nederlanders die de beginselen van onze democratische rechtsstaat respecteren. En die hier al generaties lang zijn. Ooit zijn hun (over)grootouders naar Nederland zijn gekomen. Veelal als gevolg van een warme uitnodiging aan ‘gastarbeiders’ of omdat Nederland eerst “daar” was als gevolg van koloniale ambities.
Maar hoe hard Nederlanders met een migratieachtergrond ook hun best doen om “gewoon” mee te doen in de samenleving, ze horen er nog steeds niet bij. Dit heet de “integratieparadox”: degenen die het meest zijn ‘geworteld’, ervaren het vaakst discriminatie en uitsluiting. Mensen die meer zijn geïntegreerd en participeren, worden juist meer blootgesteld aan uitsluiting, bijvoorbeeld op de arbeidsmarkt of in het onderwijs, schrijft het SCP in het twee jaar geleden gepubliceerde onderzoek ‘Gevestigd, maar niet thuis‘. De negatieve framing van Nederlanders met een migratieachtergrond, is hier mede verantwoordelijk voor.
Politici zijn daar goed in. Ze spreken herhaaldelijk en feitenvrij over “falende integratie”, een “integratiecrisis”, een “groot integratieprobleem” of dat “Marokkaans-Nederlandse jongeren zich afwenden van de maatschappij”. Op deze manier creëren kabinetsleden en politici van grote, invloedrijke partijen een onnodig negatief en stigmatiserend beeld van Nederlanders met een migratieachtergrond. Zeker als er bewindspersonen openlijk achter polariserende uitspraken staan of insinueren dat mensen met een migratieachtergrond eerder gedenaturaliseerd moeten worden. Dergelijke grote politieke woorden hebben direct invloed op de samenleving en op het maatschappelijke debat. Het zaait verdeeldheid en zet groepen mensen weg.
Kinderen met een migratieachtergrond vragen zich af of ze nog wel in dit land – waar ze zijn geboren – mogen blijven wonen. Zij maken zich zorgen over hun toekomst, terwijl hun vriendjes en vriendinnetjes zonder migratieachtergrond vrij, veilig en onbezonnen opgroeien. Woorden doen ertoe. Precies de reden waarom de Koning eerder opriep om dit soort discriminatoire taal niet te normaliseren. Maar wat de haatzaaiers ook roepen, Nederlanders met een migratieachtergrond blijven gewoon hier. Zij beroepen zich daarbij terecht op hun burger- en grondrechten: het fundament van onze democratische rechtsstaat. Ze zijn volwaardige Nederlanders met een paspoort dat volledig gelijkwaardig is aan dat van andere Nederlanders. Bovendien is het discriminatieverbod niet voor niets het eerste artikel van onze Grondwet.
Binnenkort vieren vele miljoenen Nederlanders – met en zonder migratieachtergrond, en met en zonder gourmetstelletje – gezellig kerstmis. Samen met hun familie, vrienden, buren en andere dierbaren. Sommigen doen dat vanuit religieuze overtuigingen, anderen omdat ze willen genieten van het samenzijn. Dat typische, warme kerstgevoel van vreedzame saamhorigheid zou Nederland het hele jaar door goed kunnen gebruiken. Een vorm van saamhorigheid die van ‘inclusie’ – de mogelijkheid om in alle opzichten jezelf te kunnen en mogen zijn, ongeacht de verschillen tussen mensen – een nieuwe, vanzelfsprekende, Nederlandse kernwaarde maakt. En laat dit dan het nieuwe normaal zijn in ons verbonden Nederland. We wensen alle Nederlanders, met en zonder migratieachtergrond, een inclusief kerstfeest toe.
