Voor een grote groep vrouwen van allochtone afkomst ligt het allemaal ingewikkelder. Eigenlijk is er bij hen vaak sprake van een dubbele emancipatieronde. Eerst moet je binnen de eigen groep en cultuur emanciperen en daarna nog eens binnen de maatschappij. Vooral de druk binnen de eigen groep kan daarbij enorm zijn en soms belemmeren om de stap tot bijvoorbeeld arbeidsparticipatie daadwerkelijk te nemen. Als die stap eenmaal gezet is, volgt de ratrace van mannen en vrouwen op weg naar de top. Veel vrouwen zullen daarbij worstelen met loyaliteit en identiteit. Wie ben ik en wie mag ik zijn, van mijzelf, van mijn familie en van de maatschappij?
In discussies rondom emancipatie ligt de nadruk in mijn ogen te veel op het werken van vrouwen. Emancipatie reikt echter veel verder dan werk. Het betekent ook dat je je vrij kunt bewegen, dat je ontplooiingsmogelijkheden hebt en daaraan een gevoel van eigenwaarde kunt ontlenen. Emancipatie betekent dat je je kracht en talent ontdekt en die zonder al teveel belemmering kunt inzetten.
De jaarlijkse vrouwendag kan een goed moment zijn om de emancipatie van de vrouw te markeren. Het is een dag die zich leent voor symposia en dialogen over de plaats van vrouwen in de maatschappij en het arbeidsproces. Een gemarkeerde dag vergroot de zichtbaarheid van vrouwen en hun weg tot emancipatie en volledige participatie.
Ik denk alleen dat ‘vrouwendag’ als vorm onvoldoende aansluit bij de behoefte van de allochtone vrouw. Ik vermoed dat de meeste vrouwen niet eens het bestaan kennen van deze dag. Bovendien: emancipatie is toch lange tijd het ‘speeltje’ geweest van de hoogopgeleide autochtone vrouw. Dat zou rondom zo’n vrouwendag wel eens een extra barrière kunnen zijn. Er zal daarom gezocht moeten worden naar laagdrempelige en passende manieren om samen in dialoog te gaan over emancipatie. Zo kan een nieuwe vorm van ‘WIJ’ ontstaan die leidt tot openheid en een doorbraak van de allochtone vrouw binnen de samenleving.
8 maart zal daar niet zoveel verschil in kunnen maken. Belangrijker is dat er nieuwe ‘dolle mina’s’ zullen opstaan, die hun zusters de hand toe steken om op de barricaden te klimmen. Maar niet zoals in de jaren zeventig in tuinbroek en met kort haar. De tijden zijn veranderd, de thema’s zijn veranderd en de vrouwen zijn veranderd. De vrouwen van nu, autochtoon of allochtoon, willen niet hetzelfde worden als mannen. Ze willen vooral zichzelf kunnen zijn. De nieuwe dolle mina draagt een hoofddoek, heeft henna op de handen of loopt in een korte rok met hoge hakken. Zij helpt een ander de taal te leren spreken, komt op voor haar lichamelijke integriteit, maar ook voor het recht op te mogen geloven wat ze wil. Ik kom haar al op verschillende plaatsen tegen. In columns in de krant, in besturen in wijken, als lerares op school. Maar er is nog een lange weg te gaan. Die weg gaat niet via het hoofd, maar vooral via het hart. Daarvoor is geen dag, maar een beweging nodig.
