Op de voorpagina van de Metro keek één van Victoria’s Secret Angels ons zwoel aan met getuite lipjes. Jammer genoeg drong het nog niet door tot Metro door dat de objectivering en seksualisering van vrouwenlichamen nu juist het probleem is wat op Internationale Vrouwendag aangekaart wordt! Ook het RTL Carrédebat liet het schrijnende gebrek aan vrouwelijke lijsttrekkers tijdens deze verkiezingen zien. En de enige vrouwelijke lijsttrekker werd gevraagd welke van de aanwezige heren ze het “aardigst” vond…
Deze voorbeelden, naast natuurlijk de vele gekende voorbeelden van achterstelling zoals discriminatie op de arbeidsmarkt en tijdens zwangerschap, maken een duidelijk feministisch geluid nog steeds hard noodzakelijk. In dit artikel ga ik daarom verder in op de oorzaken van de moeizame verhouding tussen de evangelische en feministische beweging. Ook geef ik aan op welke vlakken de evangelische beweging belangrijke manco’s in de feministische beweging kan corrigeren.
Verdeeld feminisme
Op dit moment is een belangrijk probleem dat de (seculiere) feministische beweging er nog steeds moeite mee heeft om eenduidig op te komen voor de belangen van vrouwen die níet blank zijn én niet tot de middenklasse behoren. Zo waren er bij de Women’s March on Washington veel zwarte vrouwen uit protest niet aanwezig. Zij voelden zich in de kou staan. Zij vroegen zich af waarom deze overwegend blanke vrouwen wel wilden meelopen wanneer hun eigen positie onder druk staat, maar niet massaal kwamen opdagen bij de #blacklivesmatter protesten.
Zelf heb ik zaterdag meegelopen tijdens de Women’s March on Amsterdam, maar ik realiseer me ook goed dat het niet alleen hierbij kan blijven: als ik meeloop in de Women’s March, is het ook een logisch gevolg om ook mee te lopen bij de demonstratie een week later “Sta op tegen racisme en discriminatie.”
De evangelische beweging heeft hier juist een tegoed, omdat zij aangetoond heeft dat zijn nationale en raciale grenzen kan overstijgen. Het is inmiddels een wereldwijde beweging, die juist ook in niet-Westerse landen aan invloed wint. Daar komt bij dat er ook theologisch belangrijke aanknopingspunten zijn voor inclusief denken. De gebruikte familiemetaforen door Jezus en Paulus laten zien dat maatschappelijke grenzen wegvallen als we door Jezus Christus broers en zussen van elkaar zijn geworden. Een veelgezongen lied legt de nadruk op deze nieuwe familierelaties: “nu ben ik uw kind, nu mag ik wonen in uw huisgezin ” [Engels: I am adopted in your family].
Evangelische aarzeling
Ondanks dit tegoed en de stevige verankering van de gelijkwaardigheid van vrouwen in de theologie zijn er twee factoren die een belangrijke rol spelen bij de aarzeling om openlijk pal te staan voor gender-rechtvaardigheid.
In de eerste plaats bestaat er een interpretatieverschil over het gebruik van de publieke ruimte. Terwijl begin jaren ’80 de grootste demonstraties ooit tegen kernwapens plaatsvinden, zijn mijn ouders en hun vrienden vooral bezig met evangelisatie, en gaat de vredesbeweging van het liberaal geachte IKV aan hun voorbij. Het lijkt erop dat de publieke ruimte weliswaar domein kan zijn van manifestaties en happenings, maar dan voornamelijk met een expliciet evangeliserend karakter. Dit zit in het DNA van de evangelische beweging besloten: van de allereerste bijeenkomsten op het Malieveld en de volle stadions van Billy Graham tot de EO-Jongerendag. Het lijkt mij nu de uitdaging om als evangelische beweging voluit mee te doen in dit publieke domein, door aan te sluiten bij andere organisaties die zich bezig houden met antiracisme, discriminatie en de positie van vrouwen.
Een ander interpretatieverschil betreft de visie op verandering. Welke verandering wordt primair nagestreefd? Verandering van de individuele persoon, door bekering en heiliging? Of verandering van maatschappelijke structuren? Natuurlijk zijn deze twee zaken nooit op deze manier tegen elkaar uit te spelen, maar het geeft wel aan waar de nadruk kan liggen.
Nieuwe ruimte
Toch meen ik de laatste jaren wel een omslag te zien bij de nieuwe generatie, die zich publiekelijk wil uitspreken tegen onrecht. Er is in de evangelische hoek meer ruimte ontstaan voor gerechtigheid als een integraal onderdeel van het evangelie, denk bijvoorbeeld aan de Micha campagne en International Justice Mission.
Deze positieve ontwikkeling kan hopelijk ook meer ruimte scheppen voor gerechtigheid voor vrouwen. Juist in een politiek en maatschappelijk klimaat waarin de verhoudingen steeds meer op scherp komen te staan, zie ik het als verantwoordelijkheid van de evangelische beweging om persoonlijke transformatie en maatschappelijk engagement bij elkaar te houden en ze niet tegen elkaar uit te spelen.
Ik hoop dat bij de lange lijst van deelnemende organisaties aan de verschillende marsen de volgende keer ook evangelicale organisaties vermeld staan!
Beste Eleonora,
Laat ik eerst zeggen, dat ik het helemaal eens ben met je moeite met allerlei verschillende bijbels, een vrouwen-, een mannen-, een groene bijbel
Ik geloof, dat de Heilige Schrift door God, de Heilige Geest geïnspireerd is en dus voor alle gelovigen van alle tijden en plaatsen gezaghebbend en betrouwbaar is. Dat wil niwt zeggen, dat alles wat b.v. Paulus schrijft vandaag de dag letterlijk toegepast kan worden. Als hij zegt, dat vrouwen hun hoofd moeten bedekken dan verzet hij zich tegen een revolutionaire geest, die TOEN uitkwam in het niet-dragen van een hoofddoek. Daarmee werd de voortgang van het evangelie belemmerd. Nu komt dat niet meet uit in de hoofdtooi, maar de boodschap blijft van kracht.
Een -isme duidt vaak op een verabsolutering van iets, dat op zichzelf niet verkeerd en vaak juist heel mooi en waardevol is. Denk aan nationaal vs nationalisme, liberaal vs liberalime. En zo zie ik ook het feminisme, als een verabsolutering van het vrouwelijke. En dat kan toch niet goed zijn.
Je zet je nogal af tegen de evangelische beweging. Ik ben daarvan ook niet zo gecharmeerd, want ik ben (schrik niet!) gereformeerd. Gereformeerden zijn net mensen: kortzichtig, eigenwijs, heerszuchtig (vooral de mannen). Maar gereformeerd staat voor: willen vasthouden aan de betrouwbaarheid van de Bijbel.
Het feminisme maakt volgens mij niet echt gelukkig. Het richt zich, evenals andere tegenbewegingen teveel op deze aarde en niet op het koninkrijk der hemelen. Begrijp me goed: richten op de eeuwigheid betekent juist hier en nu dienend bezig zijn. Maar dat dienende element mis ik in het christelijk feminisme.
Eerst maar even zover. Ik ben benieuwd naar je reactie, eventueel ook op henkkarssenberg@gmail.com
Groet, Henk Karssenberg
Beste Henk e.a.
als 1e refererend aan het onze Vader wat De HEERE gaf aan mensen die niet (meer) wisten wat ze bidden konden of moesten;
1 in den hemel alzo ook op aarde/ hier en nu…
2 Jezus opkomen voor onrecht/ wisselaars tempel…adderengebroed e.a.
3 kerk zijn in deze wereld/lichtend licht..zoutend zout??
m.i. omdat er door de gevestigde orde zoals kerken te weinig OPZIENBAREND opgekomen word voor minderheden zoals het vrouwen “vraagstuk” e.a. zaken krijg je een soort van radicale beweging die dit GOD zij dank wel gaat doen
het maakt m.i. niet uit of je wel of niet tot een bepaalde kerk behoort maar wel of je hier en nu NAVOLGERS van Jezus bent of anders gezegd ; of je in Dé Christus bent….wanneer je ECHT gegrepen word door al het onrecht om je heen dan heb je je als goed gelovige waar kan je DIENSTEN aan te bieden c.q. je steentje doodgewoon bij te dragen ten gunste van de HELE samenleving…..want MENSENKINDEREN zijn immers allemaal GODS wonderen ongeacht afkomst of geslacht.
als kerk zijn betekent dat je alleen maar richt , hoe goed bedoelt ook ,op de eeuwigheid dan denk ik dat we GOD niet erg goed hebben begrepen…..daar HIJ toch ondanks al onze onvolmaaktheden de mens gezet heeft tot rentmeester van of op deze aarde…….mijn vraag is dus; hoe staan onze grootse villa’s ,vakantie’s, mooie meubels dan daarmee in verhouding??? of het paradijslijk gebeuren rondom ons beschaafd heilig belastingstelsel wat er nu voor zorgt dat mensen hier en wereldwijd beroofd mogen worden van hun basis behoeften EN erger nog waardoor wij , mannen en vrouwen , criminelen lees HELERS zijn geworden???
beste allen,
GOD is overal…en ja ik dank GOD voor het feit dat er hier in Nederland nog plaatsen lees kerken (e.a. soortig onderdak is) waar het niet van deze wereld zijn en toch IN deze wereld kunnen en mogen functioneren, reageren & anticiperen het gevolg is van het feit dat OOK DE HEERE JEZUS zelf zich VOORBEELDIG wandelend begaf inclusief alle emoties die HIJ ook aan ons heeft gegeven…… maar HIJ luisterde wel VOLKOMEN naar onze VADER in den hemel & HIJ had niet zichzelf maar HEM op het oog…….en m.i. hebben we daar allen nog een hele kluif aan hier in ons landje…….want nederige hoogmoed is m.i. ook hoogmoed!!!!
en ja…beste Henk…ook ik ben/was gereformeerd…ook ik ben/was evangelisch…..en nu kan ik al jaren door persoonlijke omstandigheden met goed fatsoen niet naar wat voor een kerk dan ook……maar het vasthouden aan De Bijbel en mijn functioneren NU in het dagelijks leven als “gevallen” vrouw heeft bij mij wel heel veel teweeg gebracht ……..maar bovenaan blijft staan; GOD van Trouw ( opw.) …en HIJ verlaat niet wat ZIJN hand begon…+ Thank YOU ( Jesus Army) en dan gaat alles wat van mij is , totaal naar de Filistijnen, waardoor er meer en meer ruimte ontstaat om, zonder het veilige hokjes vakjes denken en doen, de ANDER tot ZIJN goed recht te laten komen en daarmee ALLE MENSEN waar kan en nodig is!!!
sorry voor dit langdradig epistel…..and GOD bless you and yours + everyone!!!
ps. toch nog ff nog un rijmseltje ;
Egoïsme;
Als ik al mijn
eigen zonden
te biecht
ga brengen
dan zal er
geen priester
meer te vinden zijn
om naar de jouwe
te kunnen luisteren
toch vertel ikzelf
NU wel alles
maar dan gewoon
aan De Heere,
onze God!
Culemborg 05-01-2015
Door Molly S.N.
Hallo Henk,
dank dat je de moeite hebt genomen om te reageren. Het is niet mijn bedoeling om me hard af te zetten tegen de evangelische beweging. Ik schrijf juist:
“Ook geef ik aan op welke vlakken de evangelische beweging belangrijke manco’s in de feministische beweging kan corrigeren.” Naar mijn idee heeft de evangelische beweging juist een “tegoed” op bepaalde gebieden, zie mijn artikel.
Verder is het denk ik een misverstand dat de (huidige!) feministische beweging zich nu juist níét richt op “een verabsolutering van het vrouwelijke.”. De huidige feministische beweging wijst over het algemeen essentialistische en verabsoluterende ideeën af van wat een typische of échte man of vrouw zou moeten zijn. In plaats daarvan pleit ze voor diveriteit in de beleving van genderidentiteit én erkent ze ook meer genders dan alleen man of vrouw en houdt ze de mogelijkheid open dat mensen agender zijn (en zich dus niet identificeren met een bepaald gender).
Dus ik ben het met u eens dat een verabsolutering van het vrouwelijke géén goed idee is.
Verder over de dienstbaarheid. Ik zou juist het aardse en het hemelse niet tegen elkaar uit willen spelen, maar ze juist in elkaars verlengde willen zien.