Geloof dat zich niet vertaalt in daden wordt al snel zweverig of verzandt in vrome woorden. Daarom is het voor geloofsgemeenschappen, oude en nieuwe, van belang om steeds opnieuw de verbinding te zoeken en actief aan te gaan tussen wat je zegt en wat je doet.
Voor lokaal gewortelde gemeenschappen lijkt dat eenvoudiger dan voor ekklesiagroepen, die vaak een regionale functie hebben. In de wijk doen zich concrete problemen voor, gebeuren ongelukken, worden vluchtelingen opgevangen, zijn er spanningen tussen culturen of generaties. Daar kun je als wijkgemeente een verbinding mee aangaan en een rol van betekenis in spelen. Het manco van ekklesiagroepen lijkt dat ze samenkomen om liturgie te vieren en vervolgens iedereen weer naar huis gaat, naar de eigen wijk, stad of zelfs regio. Wat blijft er dan over van alles wat beleden wordt tijdens de liturgische bijeenkomsten?
Wellicht moeten we de verbinding op de eerste plaats dan ook zoeken in de liturgie zelf. Wat beoogt de samengeroepen gemeenschap wanneer er gelezen wordt uit het bijbels verhaal en wanneer er brood en wijn worden gedeeld? Zou de samenkomst zelf niet al één oproep tot maatschappelijk engagement moeten zijn? Het bijbels verhaal is immers een aanklacht tegen de gevestigde orde, onderdrukkende systemen, wij-zij denken, aanklacht ook tegen dichte grenzen voor vluchtelingen en uitsluiting van wat vreemd is en wie vreemdeling is. Liturgie is in die zin het vieren van maatschappelijk engagement en jezelf voeden met woorden gedachten, ontmoetingen om je verbinding met en in deze wereld vol te houden en steeds weer te toetsen en te ijken aan het bijbels verhaal.
Probleem is natuurlijk wel dat in veel kerken het bijbels verhaal zo niet gelezen wordt. Eerder is het een mooi verhaal ter spirituele verdieping. Tot op zekere hoogte is daar niets mis mee, de vraag is alleen: leidt het uiteindelijk tot engagement? Of is het vrijblijvend, mag je er mee doen wat je zelf wilt, is het politiek neutraal? Gangbare liturgie wordt te vaak gepresenteerd als was ze los verkrijgbaar en zou maatschappelijk engagement een vrije keuze zijn. Het bijbels verhaal – Tora, profeten, evangeliën van Jezus van Nazareth – is een oproep, opdracht, geroepen worden tot bevrijding. Goede liturgie stuurt je er op uit, je kunt niet meer anders dan jezelf engageren met je naaste, met je leefomgeving, met deze wereld die roept om bevrijding uit slavenhuizen. Wanneer liturgie daartoe oproept, maakt het niet meer uit of de bezoekers van de ‘samengeroepen gemeenschap’ bij elkaar in de wijk wonen, bevrijding is immers overal geboden.
Naast de liturgie is er ook nog het leerhuis. In het leerhuis wordt de bevrijdingskracht van de Schrift diepgaand onderzocht, maar leerhuis is ook verbinding aangaan met maatschappelijke organisaties, hen woord en ruimte geven om in je gemeenschap het belang van hun inzet voor het voetlicht laten brengen. Door je als geloofsgemeenschap of Ekklesia langdurig te verbinden met maatschappelijke organisaties ontstaan er netwerken, die verder gaan dan een collecte of het invullen van een acceptgiro.
