De bijeenkomst opende met het symbolische aansteken van diya’s, wierook en kaarsen. Vertegenwoordigers van drie religieuze tradities — hindoeïsme, christendom en islam — voerden deze handeling gezamenlijk uit. Dit kleine, veelzeggende ritueel zette meteen de toon voor de dag: respect voor ieders achtergrond en het belang van gedeelde momenten van ontmoeting.
In een samenleving waarin verschillen gemakkelijk worden uitvergroot, liet deze bijeenkomst juist zien hoe rituelen ruimte kunnen bieden voor verbinding. Misschien is dat wel de essentie van een nieuw wij: geworteld zijn in de eigen tradities en tegelijk openstaan voor de ander.
Verhalen die kracht geven
Tijdens het middagprogramma kwamen persoonlijke verhalen tot leven. Annie Biharie vertelde hoe de migratiegeschiedenis van haar grootouders haar inspireert. “We mogen niet vergeten op wiens schouders we staan,” benadrukte ze. “Door hun verhalen te blijven vertellen, houden we hun kracht levend.”
Guus Liqui Lung bracht het perspectief van de christelijke gemeenschap en herinnerde eraan hoe christelijke organisaties actief waren in Suriname tijdens de Hindostaanse migratie. “Het geloof heeft ook zijn sporen achtergelaten in deze geschiedenis,” stelde hij. “Het is belangrijk dat we dat blijven erkennen.”
Ook de islamitische gemeenschap leverde een persoonlijke bijdrage. Shamier Madhar bracht herinneringen uit de eigen jeugd in Suriname en vertelde over de warme zorg van Bhoedhnie, een Surinaamse oppas die zonder onderscheid liefdevolle gemeenschap bood.
Daarnaast presenteerde Madhar zijn burgerinitiatief voor de oprichting van een Gedenksteen of Monument voor de Hindostaanse migratie in Zoetermeer. “Onze voorouders verdienen een plek waar we kunnen herdenken, leren en verbinden,” luidde de oproep aan het publiek.
Een scherpe maatschappelijke reflectie volgde in de bijdrage van theologe Janneke Stegeman, die sprak vanuit het protestants-christelijke perspectief.
“Het is hoog tijd dat we verantwoordelijkheid nemen voor koloniale erfenissen,” stelde zij. “Racisme wordt nog steeds structureel gereproduceerd — en ook het christendom heeft daar deel aan gehad.”
Haar woorden vonden weerklank in de zaal en benadrukten hoe essentieel het is dat bewustwording en verantwoordelijkheid een plaats krijgen in hedendaagse herdenkingen.
Het panelgesprek dat volgde, vormde een levendig platform voor uitwisseling. Naast Stegeman en Liqui Lung namen ook jongeren zoals Pavan Marhé en Feroz Amirkhan deel. Zij deelden hoe zij actief op zoek gaan naar de verhalen van hun (voor)ouders en hoe hun documentaire Vals Paradijs daaraan bijdraagt.
“Juist door zelf het gesprek aan te gaan en actief te zoeken naar deze verhalen, kunnen we ze levend houden voor de volgende generaties,” benadrukten zij.
Het publiek werd nadrukkelijk betrokken bij het gesprek en bracht eigen verhalen en reflecties in, waarmee de gezamenlijke verantwoordelijkheid voor het levend houden van deze geschiedenis nogmaals werd benadrukt.
Van herinnering naar toekomst
Tijdens het avondprogramma bracht het ensemble van Siddharth Kishna prachtige klassieke Indiase muziek ten gehore, gevolgd door thematische Indiase en Bollywood-nummers uitgevoerd door Madhu Lalbahadoersing en Berry Damrie.
De muzikale optredens, gecombineerd met ontmoeting en een gezamenlijke maaltijd, maakten van de herdenking niet alleen een moment van herinnering, maar ook van viering en verbondenheid.
Wat deze dag vooral duidelijk maakte, is hoe belangrijk het is dat er in de samenleving ruimte wordt gemaakt voor gedeelde rituelen. Niet alleen binnen de Hindostaanse gemeenschap, maar voor alle groepen in Nederland.
Rituelen houden verhalen levend, scheppen mogelijkheden voor echte ontmoeting en brengen jonge en oude stemmen samen. Ze creëren momenten waarop generaties hun ervaringen kunnen delen en helpen tegelijkertijd om bewust met de erfenissen van het verleden om te gaan — waarin onrecht, migratie, hoop en veerkracht onlosmakelijk met elkaar verbonden zijn.
Door dit bewustzijn te voeden, groeit een samenleving. Vanuit die groei kan samen worden gebouwd aan een toekomst waarin begrip en verbondenheid mogelijk worden. In die zin is de Hindostaanse migratieherdenking veel méér dan een terugblik. Het is een levende oefening in samenleven — een jaarlijks ritueel waarin nieuwe verbindingen worden gelegd en waarin het gezamenlijke verhaal verder vorm krijgt.
Een monument voor toekomstige generaties
Met het voorgestelde Gedenksteen of Monument voor de Hindostaanse migratie in Zoetermeer krijgt dit gedeelde erfgoed bovendien een blijvende, zichtbare plek in het stadsbeeld.
Iedereen die dit initiatief wil steunen, kan informatie vinden op deze website. Door steun en het levend houden van deze verhalen wordt voortgebouwd op die schouders waar zoveel kracht en wijsheid rust.
