Slechts enkele ‘dienstdoenden’, koster, organist, predikant, een paar kerkenraadsleden die tevens de zang voor hun rekening zouden nemen, zouden de viering in het kerkgebouw gestalte geven. En met dank aan de moderne techniek kunnen de diensten meebeleefd worden door de overgrote meerderheid van wie dat wil.
Ik meende dat overal in het land als vanzelfsprekend dezelfde keuze gemaakt zou worden. De premier was glashelder, en voor zover het nog niet duidelijk was, deed minister Grapperhaus er in de daaropvolgende dagen nog een schepje bovenop: vermijd gezelschappen, beperk je in beweging, blijf zoveel mogelijk thuis!
Dat Rutte zijn oproep niet expliciet richting geloofsgemeenschappen deed, was niets nieuws. De overheid waakt ervoor achter de kerkdeur invloed te willen uitoefenen, maar het betekent – dacht ik – zeker niet dat geloofsgemeenschappen dus geen boodschap aan de boodschap van de minister-president zouden hebben.
Dacht ik! Want – toegegeven, niet helemaal tot mijn verrassing – bleek de ‘Staphorster variant’ ook dit keer springlevend en kon heel Nederland weer meegenieten van persberichten en foto’s van Barneveldse kerkgangers van de Gereformeerde Gemeente die met z’n ruim tweehonderden bijeen kwamen, overigens met zorgvuldige inachtneming van alle andere veiligheidsvoorschriften, in hun kerkgebouw dat wel het tienvoudige aan kerkgangers kan bergen.
Zoals gezegd, dat verraste me niet heel erg. In deze ultraorthodoxe flank van het protestantisme is een vleugje burgerlijke ongehoorzaamheid ingebakken in de theologie, zeker waar die overheid, die ideologisch gezien overwegend liberaal en humanistisch is, ondanks de inbreng van CU en CDA, zich in de ogen van deze gelovigen toch al niet of nauwelijks opwerpt als hoeder van christelijke waarden. En het argument van solidariteit met ‘de rest van de wereld’, met horeca, cultuursector, sport, slaat in deze kringen nauwelijks aan, want men “is niet van deze wereld” en acht zich dus niet geroepen om de eigen agenda aan die van de wereld aan te passen.
Wat me meer verraste, was dat ook van links van het midden kritische reacties kwamen van collega’s, die vinden dat kerken en andere geloofsgemeenschappen veel te gemakkelijk meebuigen met de nieuwe lockdown-maatregelen. In deze modaliteit is solidariteit met ‘de rest van de wereld’ weliswaar een heel belangrijke waarde, maar als ik het goed versta, ziet men het in deze situatie nu juist als ultieme vorm van solidariteit en van trouw aan de missie van de kerk, om niet gezondheid en veiligheid als hoogste goed ten koste van alles te willen waarborgen.
Natuurlijk, de handjes worden gewassen en er wordt anderhalve meter afstand gehouden, sterker nog, men komt met niet meer dan dertig bijeen, maar deze collega’s en gemeenten willen blijven uitdragen dat het goede leven meer is dan gezond zijn en blijven en zo gauw mogelijk weer alles kunnen doen waar je zin in hebt. Vanuit deze hoek wordt vaak gerefereerd aan onomstreden geloofsgetuigen als Dietrich Bonhoeffer om te betogen, dat kerken in bepaald omstandigheden dwarsligger moeten zijn om trouw te blijven aan hun roeping. Niet te volgzaam richting overheid, kritisch tegenstem en tegenspel bieden, niet te snel meegaan met de mening van de meerderheid, kortom ‘profetisch’ zijn.
En zo, constateer ik niet voor het eerst, raken soms in de praktijk de uitersten elkaar en komen men elkaar vanuit totaal verschillende vertrekpunten in de praktijk soms tegen, bien étonnés de se trouver ensemble. Het lijkt me interessant om, als alles weer ‘normaal’ is, met vertegenwoordigers uit alle verschillende modaliteiten en hun uiteenlopende keuzen in deze bijzondere tijd, gezamenlijk terug te blikken en die keuzen nog eens grondig theologisch te doordenken. Een groot interreligieus symposium wellicht?
Prachtig artikel. Solidair zijn met de samenleving. Daarvoor heeft de SOWgemeente Uden-Veghel gekozen. Wij kerken niet tot 19 januari en bekijken dan onze strategie.
Goed artikel! Ik ben van mening dat kerkelijke vertegenwoordigers zich niet mogen beroepen op Dietrich Bonhoeffer en andere verzetsmensen als het om de anti-coronamaatregelen gaat. Corona gaat ons allemaal aan. Je neemt niet alleen zelf het risico dat je besmet raakt als je met meerdere mensen in een ruimte bij elkaar komt, je laat ook je medemensen risico’s lopen.
Verzet tegen een tyrannieke regering, zoals in Nazi-Duitsland destijds, is iets heel anders dan je verzetten tegen maatregelen die bedoeld zijn om ons te beschermen tegen iets dat ons allemaal, en vooral de meest kwetsbaren onder ons, bedreigt.
Tenslotte is onze regering tot stand gekomen na democratische verkiezingen en hebben we de vrijheid om te protesteren en andere meningen te laten horen.