Pythagoras (570-500 v.chr.) waarschuwde al dat dit een subjectief begrip is. De menselijke maat is de maat die bepaald wordt door het contact van mens tot mens, die de ander in de ogen ziet. Ja, dat is subjectief natuurlijk, maar als uitgangspunt kan die mensgerichte maat veel veranderen. Dat zie je nu aan de zorg, die dat idee in haar vaandel heeft geheven, met meer of minder succes.
Problemen rond die menselijke maat ontstaan op allerlei gebieden in deze tijd: hebben natuurorganisaties, die zich terecht bezorgd maken over de verdwijnende diversiteit in de gaten dat er ook mensen wonen en werken in en langs die gebieden? Hebben de boeren op hun grote turbines oog voor wat er op en vooral in de aarde gebeurt waar ze overheen rijden? Heeft onze overheid terwijl zij gebruik maakt van abstracte algoritmes nog wel oog voor de individuele burger? Hoe inclusief zijn haar meetmethoden eigenlijk? Deze vragen moeten gesteld blijven worden om te waarborgen dat een maatregel getoetst wordt aan de betrokken mens, zodat een overheid geen landkaart met stippen afgeeft zonder in contact te treden met degenen over wie het gaat. Dus het toepassen van een menselijke maat vraagt voortdurend om je in verbinding te stellen, echt te communiceren om bij uiteindelijke beslissingen maat naar mens te kunnen houden.
In een artikel uit 2017 beschrijft Dirk Boersma een fenomeen in organisaties, namelijk dat de managers die het gemakkelijkst spraken over het schrappen van functies, de meeste moeite hadden om dat ontslag aan betrokkenen mee te delen. Alleen door hen in een negatief daglicht te zetten konden ze hen ontslaan. Sommige organisaties huren voor ontslagrondes zelfs een bedrijf in zoals in de film Up in the air met George Clooney haarfijn uitgebeeld wordt (2009, te zien op Netflix).
Het zoeken naar een menselijke maat is dus niet gemakkelijk. Misschien kan de poëzie van Pablo Neruda ons hierbij inspireren? Al lijkt het nu in onze ogen een romantische tekst, toch dringen zijn woorden door tot de kern: om mensen echt te bereiken moet je eerst de verbinding zoeken, hen zien staan of zichtbaar maken in de context waarin zij leven. Zijn tekst is een pleidooi voor een kleinschalig en oprecht contact tussen mensen. Pas dan kunnen moeilijke beslissingen genomen worden, al ziet de dichter dat niet als zijn taak.
Ik ben maar een dichter: ik hou van allen,
zwervend trek ik door de wereld die ik bemin:
in mijn land kerkeren ze mijnwerkers
en soldaten bevelen de rechters.
En toch bemin ik zelfs de
wortels in mijn kleine koude grond. (…)
Dat niemand aan mij denke.
Laten we aan de wereld denken,
laten we met overgave op de tafel slaan.
Ik wil niet dat weer het bloed
het brood weekt, de rode bonen,
de muziek: ik zou willen
dat de mijnwerker, het kind,
de advocaat, de matroos
en de poppenmaker met mij gaan
naar de bioskoop en weer buiten komend
zullen we wijn drinken, de roodste wijn.
Ik ben niet gekomen om iets op te lossen.
Ik ben hier gekomen om te zingen
en opdat jij met mij zou zingen.
(Dat de houthakker ontwake, Canto General, 1950 , vert. Mark Braet)
