“In veel landen is het verpleeghuis taboe voor mensen met dementie”

“Dementie? Oh, dat is een andere wereld en als je 16 kinderen hebt, dan heb je vele werelden” (letterlijke uitspraak van iemand met dementie).

Binnen Cordaan wonen en werken veel mensen met een niet-Nederlandse culturele achtergrond. Kunnen we van elkaar leren en elkaar versterken? Zijn er voordelen aan hoe we in Nederland met mensen met dementie omgaan, zijn er nadelen? Wat kunnen we leren van andere culturen? In gesprek met verzorgenden uit Suriname, Marokko, Turkije, Syrië en de dochter van een bewoner uit Vietnam:

Een van de grootste verschillen die vrij snel opvalt, is dat het verpleeghuis hier in Nederland veel meer een geaccepteerde plek is. In veel landen is het echt een taboe om iemand naar een verpleeghuis te brengen, er wordt door familie en eigenlijk de hele gemeenschap voor iemand gezorgd. Bijvoorbeeld in Suriname houden ook buren een oogje in het zeil als iemand in de war begint te raken en even alleen thuis gelaten moet worden. In Nederland zijn er maar weinig kinderen die hun ouders in huis nemen op het moment dat iemand niet meer zelfstandig kan blijven wonen. Dat de buurt mee zorgt komt al helemaal weinig voor.

Daar staat tegenover dat in Nederland de kennis van hoe de ziekte zich ontwikkelt, wat het betekent en wat voor consequenties dat heeft, veel groter is. Nog steeds leeft in een aantal landen, bijvoorbeeld Vietnam, het beeld dat mensen met dementie bezeten worden door boze geesten. Zeker bij iemand die nog jong is, wordt het gezien als een vloek, of gevolg van voodoo. Bij oudere mensen wordt het vooral gezien als ‘weer kinds’ worden of gewoon vergeetachtigheid die steeds erger wordt. Zowel verzorgenden als familie zien het als een groot goed dat hier in Nederland meer kennis is. Dat helpt in het omgaan met mensen met dementie, helpt om beter in te schatten wat zou kunnen werken en hoe je iemand kunt begeleiden of verzorgen met zo min mogelijk conflicten. Veel mensen leerden in Nederland pas dat dementie niet betekent dat iemand gek aan het worden is, of dat iemand raar doet, maar dat het een ziekte is die de hersenen aantast waardoor gedrag verandert en het geheugen steeds minder wordt.

In Suriname wordt vaak alles in het werk gesteld om opname in een verpleeghuis te voorkomen. Ook Surinamers in Nederland doen zoveel mogelijk zelf in de zorg voor hun ouderen. Zelfs als iemand toch naar het verpleeghuis wordt gebracht. Maar hier in Nederland wordt soms wel realistischer gekeken naar wat nog haalbaar is. Soms verhuizen mensen weer naar Suriname om daar in vertrouwde omgeving door familie en buren opgevangen te worden. Ook in Marokko vangen mensen liefst zelf hun ouderen op, maar in de laatste jaren zijn de verpleeghuizen daar wel veel verbeterd. Het wordt daardoor langzaam een iets minder groot taboe om, als de zorg erg intensief wordt, iemand toch naar een verpleeghuis te brengen.

Toch geven de verzorgenden uit beide landen aan dat ze, als het nodig zou zijn, zouden stoppen met werken om voor hun ouders te zorgen, het liefst tot aan de dood toe. Anders zouden ze zich schamen, geen rust voelen, zich schuldig voelen. De hechtere familiebanden die worden ervaren en actief worden onderhouden, helpen ook om de zorg voor een familielid op te vangen. Je wéét dat je een beroep op elkaar kunt doen en dat je kunt steunen op je broers, zussen, neven, nichten, tantes en ooms. Ieder draagt bij naar vermogen.

Een dierbaar lied uit Suriname vat het heel mooi samen: Yu mama dati na yu gudu. Yu papa, dati na yu brodu. Te yu sa waka lontu, yu musu fu kon na dem.

Vertaling van een bewoner uit Amsterdam Zuid-Oost: Je moeder is je schat, je rijkdom. Je vader is je bloed. Wanneer je de wereld in gaat, je levenspad bewandelt, kom je altijd weer terug bij hen.

Met veel dank aan de medewerkers van de PG-afdelingen in Berkenstede, in het bijzonder Fadilla en Rosita, en aan de dochter van een van de bewoners.