Is de islam een tolerante godsdienst?

Een aantal westerse onderzoekers is het eens dat de islam een tolerante godsdienst is. Sommigen baseren deze bewering op teksten uit de Koran en de Soenna, terwijl anderen deze stelling verdedigen met uiteenlopende argumenten uit de geschiedenis van de islam. Een derde groep combineert deze twee elementen om de tolerantie van de islam te onderbouwen.

Laura Veccia Vaglieri verzet zich tegen de bewering dat de islam een agressieve godsdienst is. Zij moedigt ons aan om met een open geest te onderzoeken wat de oorzaken waren van enkele gewelddadige gebeurtenissen, met name tijdens de tijd van de Profeet Mohammed. Als een destructieve oorlog noodzakelijk was geweest om de islam op te leggen, en de veroveringen een essentieel onderdeel vormden van de islamitische religie, dan zou men de beschuldiging kunnen accepteren. Echter, op basis van diverse bewijzen uit de Koran en de handelingen van Mohammed zelf blijkt echter dat deze beschuldiging volledig onjuist is.[1]

De christelijke theoloog Hans Küng gaat ervan uit dat de islam in veel opzichten toleranter is dan andere religies, waaronder het christendom. Hij bevestigt deze stelling door te zeggen:

Dit impliceert, zoals Tim Wallace-Murphy concludeert, dat de islam vanaf het begin een grote mate van tolerantie tegenover andere religies heeft gehandhaafd. Dankzij deze islamitische tolerantie beleefden de joden een rijke culturele en filosofische renaissance en genoten zij, net als de christenen, door het hele islamitische rijk volledige sociale en geloofsvrijheid.[3]

Craig Considine stelt dat het idee dat de Profeet Mohammed de sloop van kerken zou steunen, zoals islamofoben beweren, niet geloofwaardig is in het licht van zijn verdragen met christenen. Deze verdragen bepaalden dat christenen die binnen het islamitische rijk leefden, geloofsvrijheid zouden genieten. Sterker nog, de Profeet van de islam ging verder dan alleen religieuze tolerantie en pleitte feitelijk voor religieus pluralisme. “Het is misschien een understatement om te zeggen dat Mohammed de christenen van Najran slechts tolereerde. Religieuze tolerantie betekent de afwezigheid van religieuze discriminatie, maar Mohammed omarmde en verwelkomde duidelijk de diversiteit van christenen. Dat is religieus pluralisme,” concludeert Considine.[4]

Tegenwoordig wordt wereldwijd opgeroepen tot dialoog, toenadering en ontmoeting tussen verschillende levensbeschouwingen, culturen en volkeren. Alleen door elkaar serieus te nemen en te leren kennen, kunnen we de eerste stap zetten naar vreedzame co-existentie. Op deze manier worden de barrières van onwetendheid en conflicten afgebroken, en in plaats van een botsing der beschavingen ontstaat er een convergentie van culturen en levensbeschouwingen. Correcte en grondige kennis van de visie van de islam op tolerantie en samenleven is onmisbaar in onze hedendaagse context.

Deze studie richt zich hoofdzakelijk op het onderzoeken van het thema tolerantie binnen de islam, met als doel een helder overzicht ervan te schetsen. Is de islam een tolerante godsdienst? In hoeverre kunnen we spreken van islamitische tolerantie met betrekking tot de schadelijke campagnes die vandaag de dag in de media en de politiek worden gevoerd tegen de islam en moslims, vooral in Europa en het Westen? Hoe kunnen we de tolerantie van de islam zowel praktisch als theoretisch belichten aan de hand van diverse bronnen, argumenten en feiten, afkomstig uit zowel de islamitische jurisprudentie als het westerse denken? Wat houdt het begrip ‘tolerantie’ in? Welke vorm van tolerantie wordt gepromoot door de Koran en de Soenna, de primaire bronnen van de islamitische wetgeving? Hoe wordt het concept ‘tolerantie’ geïntroduceerd en geïnterpreteerd door zowel klassieke als hedendaagse moslimtheologen en juristen?