Dergelijke meningen over Rutte heb ik zelf ook gehad maar ik kijk er tegenwoordig toch anders tegen aan. Heel anders zelfs. Het feit dat hij geen eigen kleur of visie lijkt te hebben, kan ook op zelveloosheid wijzen. Het gaat hem er niet om vooral zijn persoonlijke mening of overtuiging te verdedigen. Hij hoeft zichzelf niet zo nodig te bewijzen en kan daarom ruimte aan anderen laten (behalve toen hij laatst de mist inging met zijn gedram over minder dividendbelasting voor bedrijven). Zo’n gebrek aan ego en universele openheid is in de grote religies een teken van spirituele rijpheid.
Dit blijkt ook uit de houding van Rutte. Je merkt bij hem eigenlijk nooit dat hij er prat op gaat dat hij minister-president is en met wereldleiders verkeert. Hij is een dienaar van het land, zoals ook de voormalige secretaris-generaal van de VN Dag Hammarskjøld zichzelf als dienaar van de volken zag. Hij schreef: ‘Wie nederig is ervaart de werkelijkheid niet in relatie tot hemzelf, maar in haar heilige onafhankelijkheid. Dan zie je hoeveel er verdwijnt en hoe datgene wat overblijft op zijn plaats valt’. Deze heldere eenvoud, typerend voor veel mystici, levert Rutte waardering op van zijn collega’s in Europa.
Dan is er nog zijn energie. Hij bezoekt talloze conferenties en vergaderingen over de hele wereld om de volgende dag weer ongekreukt voor de Tweede Kamer te staan. Zoveel daadkracht komt vrij als je het ego met zijn energie slurpende angsten en begeerten overstijgt. De middeleeuwse mystica Catherina van Siena kon daardoor ook onmogelijk veel doen: ze zorgde voor armen en zieken, bemoeide zich intensief met de politiek van haar tijd, werkte als ambassadeur, onderhield contacten met prinsen en bisschoppen in heel Europa en stierf vroeg vanwege haar vele vasten. Gelukkig zorgen de vele werkdiners er wel voor dat Rutte in dit opzicht geen gevaar loopt.
Een paar jaar terug hield hij een ‘preek van de leek’ in de Duinzichtkerk in Den Haag. Daarin roemt hij de praktische bijdragen van het christendom aan de samenleving. ‘Maatschappelijk kapitaal’ noemt hij dat met een bankterm, want hij is en blijft wel een VVD’er. Tegelijk realiseert hij zich dat het praten in functionele termen over het geloof veel te beperkt is. ‘Dat zou afbreuk doen aan het mystieke Godsbegrip’, zegt hij. Wat zijn geloof betreft: dat is ‘voor 49 procent twijfel en voor 51 procent een zeker weten’. Geen slechte score, als we bedenken dat Moeder Teresa lange jaren 0% zekerheid ervoer. Tenslotte beschouwt Rutte de tolerantie en gelijkheid van het Evangelie als het fundament van het beroemde Artikel 1 van onze grondwet: ‘Allen die zich in Nederland bevinden worden in gelijke gevallen gelijk behandeld’.
Een echte mysticus zal zichzelf nooit zo noemen. Sommigen zijn bekend geworden door hun spirituele geschriften, maar er moeten veel meer mystici zijn geweest die alleen praktisch bezig waren. Zou Rutte daar niet toe kunnen behoren, die in zijn preek oproept tot actief ‘omzien naar elkaar, verdraagzaamheid en verantwoordelijkheid’?
Ik denk ook dat de souplesse en het pragmatisme van Rutte met zelfloosheid en belangeloze inzet te maken hebben. Ook dat hij eens in de week les geeft op een gewone school. Ik bewonder hem al lang, al heb ik nog nooit op zijn partij gestemd.
Minister-president Mark Rutte is geen mysticus. Een mysticus gelooft namelijk niet. Een mysticus gelooft ook niet niet. Qua geloof en ongeloof blijkt Rutte verdeeld (aldus uw citaat: ’49 procent twijfel en 51 procent zeker weten’). Hét kenmerk van een mysticus is nu juist dat hij gestorven is aan zijn geloof én zijn ongeloof. Sinds zijn innerlijke sterfmoment weet hij dan het zogenaamde niet-weten. Dit paradoxaal zekere niet-weten wordt pas geboren op het mystiek verlichtende moment van zelfloosheid. De prikkelende vraag die de heer Suurmond opwerpt, had ik natuurlijk het best kunnen beantwoorden middels een mystiek zwijgen. En pas dan zou ik door hem gekwalificeerd kunnen worden als een echte mysticus. Maar dan hadden de heer Suurmond en andere lezers geen kennis kunnen nemen van mijn antwoord. Een echte mysticus zwijgt. Dat weet ik. Maar na bijna dertig jaren van zwijgen, kies ik er toch voor om over mijn mystiek geluk te spreken. In liefde voor waarheid.
Interessante invalshoek. De meeste mensen die ik spreek hebben geen goed woord voor hem over. Ik vind dat hij als Minister President zijn taak goed doet. Als mens zag ik hem in Zomergasten en ik mag hem graag. Ik ben alleen geen VVD-er en ben het niet eens met zijn beleid en soms vind ik hem wat chauvinistisch uit de hoek komen. En soms lijkt hij in mijn ogen wat autistisch, komt weinig gevoel bij kijken bij hem.