In zo’n delicate kwestie als meisjesbesnijdenis is het zaak de feiten en de meningen te scheiden. Begrijpelijk dat columniste Nuweira Youskine verontwaardigd is over het feit dat meisjesbesnijdenis massief aan de islam wordt toegedicht. Dit kwam op rekening van arabist Maurice Blessing. In een antwoord daarop betoogde Jan Michiel Otto dat in elk geval de gezaghebbende Al-Azhar universiteit in Cairo meisjesbesnijdenis in naam van de islam heeft verboden. Maar valt er nog licht te werpen op de vraag hoe besnijdenis in islamitische bronnen fungeert?
Allereerst is het zaak jongensbesnijdenis en meisjesbesnijdenis niet met elkaar te verwarren. Ook de jongensbesnijdenis ligt onder vuur, eerst door het KNMG, nu weer door de jongeren van de VVD. Het is vrij gemakkelijk in te zien dat hier een anti-religieus sentiment en een secularisatie-ideologie de hoofdmotieven zijn om een verbod te eisen. Besnijdenis van jongens staat overigens in de islam minder centraal dan wel wordt gedacht: het is niet zo duidelijk dat het verplicht is. Wél verraadt het arabische woord chitan iets van de oorsprong van dit wellicht oudste ritueel van de mensheid: chitan is verwant aan het Hebreeuwse chatan, hetgeen bruidegom betekent. Lees Exodus 4 er maar eens op na! Kennelijk was jongensbesnijdenis een initiatieritueel voor vruchtbaarheid. Pas later is het in de bijbel teken van het verbond geworden. Medische overwegingen en hygiënische argumenten voegen overigens niets toe aan het verplicht zijn van jongensbesnijdenis in het jodendom: ze gelden niet als argument.
In de islam ligt het nog ingewikkelder: er is een neiging om besnijdenis van jongens te bekritiseren, juist omdat andere volkeren het ook praktiseren. Het feit dat het jodendom die praktijk kent is voor de islam ook niet direct een argument (maar zie de besnijdenis van Ishmael). Ondanks dat het christendom feitelijk slechts de spirituele besnijdenis “van het hart” aanvaardt, zijn toch oosterse christenen soms besneden. Overduidelijk is dat voor hen een meer cultureel dan religieus gebruik. Het lijkt erop dat de notie van verbond (Jodendom) noch van vruchtbaarheid (oudere bijbelse laag) een rol speelt in de islamitische opvatting van jongensbesnijdenis. De notie van reinheid lijkt wél een rol te spelen. Dat nu geldt eveneens voor vrouwenbesnijdenis, die als minderheidsopinie wel wordt voorgestaan.
Opmerkelijk genoeg komt vrouwenbesnijdenis ook voor in het verhaal van de jaloezie van Sarah jegens Hagar, die immers een zoon van Ibrahim heeft gekregen, terwijl Sara nog kinderloos is. De Koran-commentator Al-Tabari wijst op tal van argumenten, maar de jaloezie is toch wel dominant. Vervolgens vraagt Sarah zich in haar woede af of ze Hagar misschien zal besnijden! Uiteindelijk besluit ze Ibrahim te vragen haar weg te zenden. Dat deze bedenkelijke gang van zaken voor de islam uiteindelijk tot de ontdekking van de Ka’aba leidt, is een ander verhaal. Vrouwenbesnijdenis komt hier dus als een bij uitstek negatieve daad naar voren.
De Shafi’i-rechtsschool meent niettemin als enige van de vier scholen dat vrouwenbesnijdenis verplicht is. Niet-islamitische vrouwen zouden volgens deze minderheidsopinie in de islam niet rein zijn vanwege het niet besneden zijn.
Wat te doen? Uiteraard dienen vrouwenbesnijdenis – een ernstige verminking – te worden bestreden, met name met hulp van vrouwen zelf uit de culturen waar het wordt gepraktiseerd. Waar het ritueel desondanks niet kan worden afgeschaft is substitutie een oplossing: een vervangend ritueel of een symbolische incisie. Dit om het ondergronds gaan van het ritueel te vermijden.
” Medische overwegingen en hygiënische argumenten voegen overigens niets toe aan het verplicht zijn van jongensbesnijdenis”
Dat is tekort door de bocht: dit argument is misschien niet van belang voor de gelovigen zelf, maar wel in een seculier debat: als de KNMG niet een schandalig politiek pamflet afgeleverd zou hebben maar een gedegen wetenschappelijk rapport waaruit zou blijken dat besnijdenis van jongens schadelijk zou zijn, *dan* zou dat, net als bij vrouwelijke genitale verminking een goede reden zijn om besnijdenis van jongens te verbieden.
Echter, daarvan is geen sprake. Zie:
http://www.aap.org/en-us/about-the-aap/aap-press-room/pages/Newborn-Male-Circumcision.aspx
En ook: http://www.besnijdenisinfo.nl/mythes-en-onwaarheden-ontkracht
Besneden zijn heeft bij mannen/jongens zelfs medische voordelen: de Amerikaanse kinderartsen zeggen het met zoveel woorden: “the health benefits outweigh the risks”.
En deze medische voordelen zijn alleen maximaal als een man als kind besneden is. Zo is bijvoorbeeld de kans op kanker van de penis enorm gereduceerd bij mannen die als kind besneden zijn, maar niet bij mannen bij wie de ingreep op volwassen leeftijd heeft plaatsgevonden.
En mutatis mutandis geldt dat voor de meeste andere gezondheidsvoordelen van een besnijdenis ook.
Dit zijn mischien geen religieuze argumenten, maar wel argumenten die meegewogen dienen te worden in een seculier debat.
Immers, hadden we vrouwenbesnijdenis verboden als er géén enorme schade werd aangericht en er duidelijke medische voordelen zouden zijn, die eventuele andelen/risico’s zouden overtreffen?