Regelmatig krijg ik mails van jongeren met min of meer hetzelfde verhaal: ‘Ik ben verliefd op iemand met een moslimachtergrond. Onze families accepteren niet dat wij ongehuwd samen zijn en eisen dat wij gaan trouwen en ons huwelijk laten inzegenen. Help! Wat kunnen wij doen?’ Mijn eerste reactie is dan altijd om ze te feliciteren met de liefde die zij hebben gevonden en te zeggen wat vervelend het is dat de vreugde niet door de familie gedeeld wordt.
Ik leg ze vervolgens uit dat een godsdienstige inzegening zonder burgerlijk huwelijk in Nederland verboden is. Ook in de moslimgemeenschap. Daarnaast is er in de Islam (vooralsnog) geen wetschool die het toestaat voor een islamitische vrouw om een christelijke man te huwen. In de praktijk komt dit uiteraard wel voor en is het aan het huwelijkspaar om een afweging te maken hoeveel waarde ze daaraan hechten.
In de Protestantse Kerk kun je zonder doop trouwen en sommige dominees zegenen ook huwelijken in tussen geliefden met verschillende religieuze achtergronden. Daar heeft de Protestantse Kerk geen regels voor. Het is wel interessant om in de kerk regelmatig met elkaar het gesprek te voeren over de vraag: hoe staan wij als protestanten in contacten met moslims? In hoeverre zijn wij bereid als kerk te werken aan goede relaties met de moslimgemeenschap? Bij een verzoek voor de inzegening van een interreligieus huwelijk overleggen dominees vaak met elkaar en met de kerkenraad of ze op het verzoek ingaan.
Op landelijk niveau vertegenwoordigt de Raad van Kerken de kerken in het Overlegorgaan Joden, Christenen en Moslims. Daar bespreken wij actuele thema’s uit de samenleving en politiek met vertegenwoordigers vanuit de joodse en islamitische gemeenschap. Samen trekken wij op om ongewenste spanningen in de samenleving, die te maken hebben met religie of levensbeschouwing, te voorkomen of te verminderen.
Nu zou je kunnen denken dat zo’n samenwerkingsverband tussen verschillende levensbeschouwelijke tradities tegenwoordig veel belangrijker is dan een Raad van Kerken. Maar dat is juist niet het geval en ik zal uitleggen waarom. Door de interreligieuze dialoog worden wij als christenen steeds meer uitgedaagd om ons te bezinnen op onze eigen identiteit. Als wij deelnemen aan een vergadering van het OJCM als vertegenwoordigers van de Raad van Kerken, dan wordt er van ons verwacht dat wij namens dé christelijke gemeenschap het gesprek voeren. Je kan wel begrijpen hoe complex dit is en hoe belangrijk het daarom is dat wij regelmatig met de verschillende christelijke kerken beraad hebben over de interreligieuze ontmoeting en thema’s die daarbij spelen. Zeker ook als de overheid ons benadert om te polsen hoe de ‘religieuze achterbannen’ in Nederland denken over bepaalde onderwerpen. Kortom, het is niet ondanks maar juist dankzij de interreligieuze ontmoeting dat het belangrijk is dat er een Raad van Kerken blijft.
Sommige thema’s rond de interreligieuze ontmoeting lenen zich er meer voor om lokaal met elkaar te bespreken, andere juist in landelijk verband. Wat ik geleerd heb is dat beide gesprekken belangrijk zijn en dat we als kerk er goed aan doen om deze vooral te blijven voeren. Als kerk midden in de samenleving staan betekent omgaan met mensen met verschillende religieuze en culturele achtergronden. Jezelf bezinnen op de identiteit die je als christen in dat contact naar buiten brengt, is daar onderdeel van. Ik kan alleen maar hopen dat daar geluiden van tolerantie en naastenliefde in door zullen klinken.
Daniëlle Leder werkt als projectleider Ontmoeting met Moslims bij de Protestantse Kerk Nederland. Zij treedt op als referent voor de Raad van Kerken in Nederland bij vraagstukken rond de interreligieuze ontmoeting. Namens de Raad van Kerken is zij secretaris van het Overlegorgaan Joden, Christenen en Moslims (OJCM).
Dit artikel verscheen eerder in Weerklank.
Het zou tegelijkertijd moeten gebeuren: kerken die met elkaar in gesprek gaan, en mensen van verschillende kerken die met elkaar spreken!
Het zou niet alleen bij spreken moeten blijven: wat kunnen wij samen DOEN aan een meer open samenleving met meer waardering en respect voor mensen die anders zijn dan jij? Als we allemaal nu eens proberen om contact te leggen met mensen van wie we menen dat zij anders zijn dan wij?
Hoe zijn eigenlijk de relaties van moslims met die ongeveer vijftig procent medeburgers die niet formeel bij een religie zijn aangesloten, die meervoudig religieus zijn, of “spiritueel maar niet religieus”? Het lijkt me niet verstandig om de helft van de bevolking buiten te sluiten.