Toeval bestaat niet en als gelovige in een hogere macht ben ik er heilig van overtuigd dat er over ons wordt gewaakt. Ook als je de weg niet kunt vinden en onbekend bent met de Amsterdamse grachten. Mijn zoektocht naar de Rode Hoed bracht mij in contact met een overtuigde evangelische protestant. Meneer Rijlaarsdam kwam helemaal uit Ommen om het debat Kerk en St(r)aat, moet religie achter de voordeur verdwijnen? te volgen. Tijdens onze wandeling naar de Rode Hoed vertelde hij mij dat vrijheid van denken steeds meer door de politiek wordt aangetast en dat is verontrustend.
In de debatzaal van de Rode Hoed aangekomen vroeg ik door. Hoezo belemmert de politiek het vrije denken en waarom? “De schepper laat zich niet verdringen tot alleen achter een voordeur,” aldus Rijlaarsdam. “Mensen hebben het recht om te zeggen hoe ze denken, ook in een publieke ruimte. Door o.a. de IKON, RKK en Joodse Omroep uit het omroepbestel te halen, belemmert de politiek de vrijheid van godsdienst en meningsuiting. De liberale geest krijgt de overhand en wil zelfs binnendringen in scholen. De volgende stap is misschien wel de kerk.”
Eén ding lijkt zeker: de Nederlandse samenleving heeft last van religiestress. Dat vindt ook Tom Mikkers, algemeen secretaris is van de Remonstrantse Broederschap en één van de sprekers. Vorig jaar schreef hij een boek hierover met de titel Religiestress. Het dragen van een hoofddoek, de christelijke homotherapie en het ritueel slachten… het zijn allemaal kenmerkende voorbeelden die de maatschappelijke gemoederen de afgelopen jaren verhitten. Door politieke discussies en maatregelen raken rechten van religieuze minderheden steeds vaker in de knel, omdat seculiere standpunten steeds vaker opgelegd worden. Terecht kwam dan ook de vraag aan de orde: wanneer mogen vertegenwoordigers van de staat ingrijpen bij religieuze vraagstukken?
Oud-Kamerlid Boris van der Ham (D66) stelde vervolgens de vraag wat er onder religie en geloofsvrijheid moet worden verstaan. Enkele weken geleden werd hij overigens door Nieuwwij.nl geïnterviewd over o.a. deze vragen. “Religie is persoonlijk. Je mag geloven en vinden wat je zelf wilt. Dat geldt ook voor een lesbienne in een orthodoxe religieuze gemeenschap. Daarom ben ik van mening dat haar rechten erkend moeten worden. Je mag als religieuze minderheid discrimineren, maar niet buiten de kerkelijke kring”. Volgens van der Ham is er sprake van een spanning tussen de religieuze en burgerlijke gemeenschap. De eerste geniet soevereiniteit in eigen kring, maar zodra religieuze standpunten in gedrang komen met de grondwet, mag en moet de overheid volgens hem ingrijpen.
“Nederlanders hebben een aversie tegen fanatisme en ik denk ook dat ze soms willen afrekenen met het godsidee. Er is een grote, groeiende groep Nederlanders die moeite heeft met het christendom, het boeddhisme, het hindoeïsme en de islam. Men wil zich niet laten beperken door een hogere macht die ook iets te zeggen kan hebben. Je ziet nu heel duidelijk dat er grote moeite is met enige normering van wat goed en kwaad is. Als religie achter de voordeur verdwijnt, is er geen enkele rem meer op het kwaad en dat zou rampzalig zijn voor de maatschappij. daar ben ik van overtuigd”, aldus Rijlaarsdam die zich ook in de discussies in de zaal mengde.
Het debat trok ook een groep jonge studenten. Twee theologiestudenten uit Leiden vroeg ik tussen de debatten door of het uitdragen van je religieuze achtergrond, zoals het dragen van een kruis of een hoofddoek, de samenleving enig kwaad kan doen. De reactie van Maaike vermeld ik hier even: “Samen geloven is erg belangrijk en het moet wel mogelijk blijven om samen te komen en niet alleen achter de privéruimtes van je voordeur. Ik vind ook dat religieuze uitingen zichtbaar mogen zijn, want een geloof is vaak erg belangrijk en dat kan niet zo maar even afgelegd worden. En als een gelovige ervoor kiest om een kruis of een hoofddoek te dragen, denk ik niet dat de openbare orde verstoord wordt. Maar ik begrijp ook wel waarom de overheid een neutrale uitstraling wil hebben bij publieke gelegenheden zoals bij een gemeentehuis. Het lastige aan deze kwestie is: waar trek je de grens als het gaat om religieuze uitingen?”
Tot slot, terug naar de sprekers. De laatste jaren is er een trend ontstaan van religieuze minderheden die steeds vaker een politiek debat voeren met de meerderheid over waarden uit de eigen kring. Er kan zelfs gezegd worden dat de seculiere samenleving een inhaalslag maakt en niet een stap terug wil nemen om de oude waarden van religieuze minderheden te waarborgen. In het debat pleitte rabbijn Tamarah Benima van de Liberaal Joodse Gemeenschap daarom voor ‘actieve bescherming’ van standpunten die religieuze minderheden hebben. Bijzonder hoogleraar Govert Buijs concludeerde dat elke mening geuit mag worden, zelfs de kleinste minderheid heeft een plek onder de zon. Die zou ook beschermd moeten worden. Het fijne van Nederland is dat debatten op een relatief veilige manier gevoerd kunnen worden en dat er sprake is van gelijke rechten voor een ieder.
