Mein Kampf, de wetenschappelijke uitgave

Zou ik dit boek in mijn bezit willen hebben? Tientallen jaren was het verboden dit werk in ons land te koop aan te bieden. En wat mij betreft had dat verbod nog wel een tijdje gehandhaafd mogen blijven. De wetenschap dat in meerdere landen waar antisemitisme in alle openbaarheid hoogtijd viert dit ‘handboek voor Jodenhaat’ wijd verspreid blijkt te zijn is al voldoende om mijn boekenkast voor dit monsterwerk te behoeden.

Maar, tijden veranderen.

Met één druk op de knop verschijnt Mein Kampf op het scherm. Nog een druk op de knop, en alle 818 pagina’s rollen uit de printer. Het verbod om dit boek te verspreiden is nauwelijks nog relevant.

Twee jaar voor zijn overlijden, in 2013, reisde ik met Thomas, Toivi, Blatt, een van de laatste overlevenden en als jonge jongen medeorganisator van de Grote Opstand in het vernietigingskamp Sobibor, naar deze plek waar hij in als 16-jarige zijn hele familie had verloren terwijl hij zelf was uitgekozen om in leven te blijven.

In 1983 zit Toivi tegenover een van zijn beulen, SS-Oberscharführer Karl August Wilhelm Frenzel, commandant van Lager 1, die medeverantwoordelijk wordt gehouden voor de dood van minstens 150.000 Joden in dat kamp. Frenzel heeft dan net een gevangenisstraf uitgezeten van 16 jaar. Het gesprek tussen Toivi en Frenzel in de vorm van een interview duurt drie uren.[1]

Toivi dwingt zichzelf, terwijl Frenzel zijn vragen beantwoordt, om door te zetten.

Hij schrijft na afloop van het interview over de schuldgevoelens tegenover zijn medeopstandelingen en de slachtoffers dat hij dit vraaggesprek met deze beul van Sobibor is aangegaan. “Ik had weliswaar zeer precieze informatie gekregen, maar ik was emotioneel totaal stuk gelopen. Ik betaalde de prijs. Ik had en heb nog steeds een schuldgevoel van verraad over het houden van deze ontmoeting.”

Wel vertelt hij wat deze confrontatie hem ook heeft gegeven.

“Mijn enige troost is de hoop, dat het publiceren van dit gesprek inzicht zal geven, speciaal aan de jongere generaties, in het hoe en waarom van dit kwaad en waar haat en schijnheiligheid ons toe kunnen leiden.”

Een van de hoogtepunten in het interview gaat over de vraag wie er nu eigenlijk in Sobibor zouden zijn vermoord:

“Frenzel, zoals u weet is er een plaquette op de plek waar men vandaag de dag het kamp betreedt en daar staat de tekst: HIER WERDEN DOOR DE NAZIS 250.000 RUSSISCHE KRIJGSGEVANGENEN, JODEN, POLEN EN ZIGEUNERS VERMOORD.” Onmiddellijk lichtten de ogen van deze expert op het gebied van Sobibor op. Opgewonden en nadrukkelijk beweert Frenzel: “Polen werden daar niet vermoord. Zigeuners werden daar niet vermoord. En ook geen Russen… alleen maar Joden, Russische Joden, Poolse Joden, Nederlandse Joden, Franse Joden.”

Ik werd verrast door zijn heftige reactie. Dit wilde ik juist natrekken. Dit was uitermate belangrijk. “Alleen Joden werden vernietigd in Sobibor, Frenzel?” “Slechts en alleen maar Joden en niets anders dan Joden”, antwoordde hij. Ik verzekerde me ervan dat ook dit deel van het gesprek op de band stond. Juist deze bevestiging door een leidinggevende nazi uit Sobibor zal ik voorleggen aan de verantwoordelijken in het communistische Polen als bewijs van hun manipulatie van de waarheid, dat Sobibor niet om Joden maar om Polen zou zijn gegaan”.

Toivi vertelt hoe belangrijk dit interview was. Met het verhaal van Frenzel, met de uitspraak dat het in Sobibor louter om Joden ging die daar massaal werden omgebracht, komt het verhaal niet langer alleen maar uit de mond van de overlevenden. Nu komt het ook rechtstreeks uit de mond van de dader. In een tijd van ontkenning van de Shoa is juist het verhaal van de daders een krachtmiddel om met het manipuleren van de waarheid en dat ontkennen af te rekenen.

Toivi is niet de enige die het gesprek met zijn beulen is aangegaan. Ook de in Groningen geboren huisarts Eli Aron Cohen, overlevende van verschillende concentratiekampen en schrijver van onder andere het boek Negentien treinen naar Sobibor, heeft zichzelf al in de jaren zestig gedwongen om een van de vroegere kampbeulen te ontmoeten. Ook, om uit diens mond de feiten te horen.

Mein Kampf is tegenwoordig zo wie zo voor iedereen beschikbaar. Door het drukken op één knop.

Een wetenschappelijke uitgave is dan ook een welkome aanvulling op de moedige interviews van Toivi Blatt en Eli Cohen.

Laat de daders zelf maar vertellen wat hun plannen met de Joden waren en hoe deze plannen uiteindelijk daadwerkelijk zijn uitgevoerd.

Een betere getuigenis is waarschijnlijk niet meer voor handen.