Die Memphis, hij maakt het ons niet altijd gemakkelijk om hem sympathiek te vinden. Alleen al vanwege de cult die hij van meet af aan ontwikkelde rond zijn eigen persoon. Communiceren gaat hem ook niet goed af, hij praat stroef in interviews, is snel geïrriteerd en oogt soms arrogant. En zijn recente act, de Freestyle-rap ter gelegenheid van zijn vijf miljoen volgers op Instagram, in het excentrieke jasje met een sigaar in de mond, valt lang niet bij iedereen in goede aarde.
Toch wil ik een lans voor hem breken. Of liever, zijn passie voor God in een breder perspectief plaatsen.
Arcaandiscipline
Want ja, dat Godgedoe. Te pas en te onpas… Meteen na een wedstrijd in het eerste het beste interview God opvoeren. Moet dat nou?
Je zou Memphis enige arcaandiscipline toewensen. Wat is dat?
Arcaandiscipline is een oudchristelijke deugd: de ingewijden werd verboden om intieme, hen kostbare geloofszaken aan buitenstaanders prijs te geven. Men wilde de centrale waarden – dat wat iemand heilig is – beschermen tegen misverstand, spot of ontheiliging.
Arcaandiscipline leidt tot persoonlijke terughoudendheid op die plaatsen waar je ‘geheim’ niet veilig is.
Het is jammer dat deze wijsheid in het latere christendom nauwelijks meer werd beoefend. Memphis had er zijn voordeel mee kunnen doen. De wijze waarop hij God te berde brengt doet soms wat dwangmatig aan: het moet ook nog even gezegd worden.
Toch twijfel ik niet aan de oprechtheid van zijn statements over God. Hoe is hij daartoe gekomen?
Ghana
Je zult maar, net als Memphis, adolescent zijn en zoveel succes hebben. Daar moet je wel haast verslaafd aan raken. De meeste volwassen BN-ers zijn net zo goed horig aan hun publiek. Leunen op hun succes. Op kijkcijfers en applaus. Predikanten en consorten zijn er ook niet vies van. Zij tronen op de lofzangen van hun gehoor.
Het is volkomen natuurlijk dat Memphis vanuit die verwarring, die lege wereld van glamour en glitter, is gaan graven naar een centrum in zijn leven. Een rustpunt. Dat vond hij in zijn roots: de Ghanese ziel – en de daarbij horende verticale Godbeleving.
Maar je kunt ook van je sokkel worden geblazen! En als je met negatieve kritiek moet dealen komt je identiteit in gevaar. Ook dan moet je diep in jezelf graven om je waardigheid te behouden. Dat bracht Memphis ertoe om een doelpunt te vieren met de vingers in de oren: “Op een gegeven moment ben ik doof en blind geworden voor de wereld. Als er negatieve dingen over mij werden gezegd, irriteerde me dat. Daardoor kwam er negatieve energie in mij en ging ik me niet meer focussen op de dingen die ertoe doen.”
De dingen die ertoe doen: de windstilte in hem, de onaantastbare kern, God.
Wie dat eenmaal op het spoor is gaat begrijpen dat dit centrum van je leven buiten jezelf ligt. Namelijk bij hen die het zwaar hebben in deze wereld.
Memphis kreeg oog voor de dove en blinde kinderen in Ghana. Zij voetballen ook, maar zittend. Razend knap. En Memphis gaf toe dat zij dat beter kunnen dan hij. Om hen te ondersteunen stichtte hij zijn Foundation.
Ook sportverslaggever Jan Joost van Gangelen verklaarde bij DWDD dat Memphis door de impact van God in zijn leven onmiskenbaar een ander mens is geworden.
Verlangen
Wat zullen wij dan van deze dingen zeggen?
Ik lees er de bevestiging in van mijn levenslange bevinding, namelijk dat de menselijke ziel is aangelegd op het verticaal overstijgende, het ontzagwekkende, iets wat als heilig wordt ervaren, zo men wil: God.
Als één ding is gebleken de laatste twee decennia dan is het dit: deze essentieel menselijke dimensie kun je als samenleving niet straffeloos negeren. Dat gebeurt nog altijd in de media, die immers beheerst worden door dat saaie en voorspelbare atheïsme uit de jaren 70/80 van de vorige eeuw. Maar zelfverklaarde atheïsten als Jeroen Pauw en Matthijs van Nieuwkerk ontmoeten met grote regelmaat God aan hun tafel, hetzij in de gestalte van vrolijke Carmelitessen hetzij in de haast kinderlijke gebedstekst van een geëmotioneerde Anouk.
Het mystieke bloed kruipt waar het niet gaan kan.
Je ziet het in de ‘ongelooflijke comeback’ van de religie. Begrijp me goed, ik ben niet blij met die revival van religie – lees: godsdienstige systemen met waarheidsclaim. Het is mijn droom dat de mensheid religie achter zich kan laten zodat ze eindelijk toekomt aan God zelf als bron van liefde. De droom die ook de droom is van soefi Rumi: De minnaars van God hebben geen religie, maar alleen God.
Dat alles neemt niet weg dat ik in die comeback onmiskenbaar het verlangen naar het heilige herken. Zo zie ik ook de weg van Memphis – zonder die weg zelf te gaan – als een spiegel van dat oermenselijke verlangen in onze samenleving.
