Vermoedelijk zijn er weinig mensen die Bruce Springsteen niet kennen. Zijn muziek is nog steeds bijna dagelijks te horen in diverse radioprogramma’s en YouTube toont veel registraties van live-acts als je zijn naam intikt. Bovendien werd hij afgelopen voorjaar wereldnieuws omdat hij een optreden annuleerde in North-Carolina wegens een anti-homowet die daar werd aangenomen. Engagement tekent zijn karakter van jongs af aan. Maar waarom zou je zijn autobiografie Born to Run lezen als je geen ‘diehard’ fan bent van zijn muziek? Probeer het maar eens. Springsteens persoonlijke toon raakt je meteen vanaf de eerste bladzijde. Deze man kan niet alleen muziek maken maar ook schrijven over zijn absolute toewijding eraan èn de manier waarop dit raakt aan zijn liefde voor het leven. The Boss, zoals Springsteens bijnaam klinkt, ontvouwt hoe zijn levensbeschouwing groeit door verbeeldingskracht in muziek die inmiddels miljoenen zielen aangeraakt heeft, waaronder die van mij. Zo wordt bijvoorbeeld het album ‘The River’(1980) betekenisvoller doordat Springsteen in Born to Run de onderliggende drijfkracht blootlegt.
Out of the sun
Springsteen heeft Born to Run in drie chronologisch geordende delen geschreven. Boek een ontvouwt hoe hij al op jonge leeftijd in de ban raakt van muziek doordat zijn moeder elke ochtend de radiozender met top 40-liedjes aanzet. “Nummers die me uiteindelijk zouden bijblijven, waren die waarop zangers tegelijkertijd blij en bedroefd klonken. […] Nummers die verlangden naar een eerlijke plaats, een plaats van jezelf […] ‘Under the boardwalk (out of the sun)’ (de Drifters), uit het zicht, ergens boven of onder de ongevoelige blik van de wereld van de volwassenen.” Springsteen groeit op in het provinciestadje Freehold. Hier ontwikkelt zich zijn levensbeschouwing door muziek: “wie ben ik, wie zijn wij, wat en waar is thuis?” Hij wil ontdekken wat het betekent om deelnemer te zijn van de hedendaagse geschiedenis waarvan de toekomst net zo vaag is als de dunne horizonlijn. Springsteen vraagt zich af of hij als muzikant die horizonlijn positief kan beïnvloeden. Al vroeg ervaart hij ook de keerzijde in depressieve periodes. Diepe twijfels over volgende stappen en zuivere motieven beklemmen hem regelmatig? Want in het ontwikkelen en uitdragen van je passie, “stuit je ook op grenzen van de beperkingen van muziek en die van jezelf”, stelt Springsteens. Zelfonderzoek, zelfexpressie en verbinding zoeken met toehoorders in lokale bars gaan hand in hand.“Ik besloot dat daar in de straten van mijn geboortestad het begin lag van mijn doel, mijn bestaansreden, mijn passie. Ik vond, met het katholicisme, in de buurtervaring van mijn familie, mijn andere ‘Genesis-stuk’, het begin van mijn lied: thuis, wortels, gemeenschap, verantwoordelijkheid, blijf onbuigzaam, blijf hongerig, blijf leven.”
Bruce en Douglas
Met een rauwe nietsontziende liefde schrijft Springsteen over de moeizame verhouding en vaak pijnlijke confrontaties met zijn vader, Douglas. Deze relatie wordt uitgewerkt in deel twee. Springsteen voelt zich als jongen ongezien door zijn vader, die worstelt met stemmingsstoornissen en de pijn dempt met drank. Maar de tragedie van het niet gezien worden als zoon, ontaardt bij Springsteen niet in wanhoop. Hij bevecht zichzelf een levensrecht door het schrijven van songteksten, vaak met Bijbelse verwijzingen, wortelend in zijn katholieke opvoeding waaraan zijn verbeeldingskracht schatplichtig blijkt. Springsteen stelt dat we allemaal van die appel aten en deel uitmaken van “Gods plan om van ons mannen en vrouwen te maken, om ons kostbaarheden te schenken: aarde, grond, zweet, bloed, seks, zonde, goedheid, vrijheid, onvrijheid, liefde, angst, leven en dood….ons mens-zijn en een eigen wereld.” Springsteen refereert aan nummers als ‘Adam Raised a Cain’, maar ook aan ‘Darkness on the Edge of Town’. Hij noemt het ‘hoogdravende titels’ waarin verlangen, veerkracht en verzet met elkaar strijden. Persoonlijke transformatie wordt vaak gevonden als je niet meer verder kunt, aldus Springsteen. Zijn onzichtbaarheid bestrijden ervaart hij als de grootste motivatie om zich een muzikale identiteit eigen te maken. Dit wordt voor hem hèt middel om een zinvol leven op te bouwen waarin het zoeken naar een balans tussen vervreemding enerzijds en verbondenheid en intimiteit anderzijds leidend zijn. Springsteen laat zien hoe de trouw aan muziek dierbare relaties verbetert, ook die met zijn vader. Treffend in dit opzicht is zijn relaas van een onverwacht bezoek van zijn vader, later in hun levens, vlak voor Bruce zelf vader wordt.
Toewijding en wilskracht
Muziek maken verbindt Springsteen met zijn innerlijke identiteit, daar waar gevoelens het verstand leiden door de kracht van de intuïtie. “Dit is nu eenmaal het terrein van mijn roeping, die vreemde plaats waar ik dit gesprek met mezelf aanga.” Hij ervaart dat componeren en zingen hem bovendien verbinden met zijn geliefden in de wereld om hem heen. Muziek maken beschermt hem tegen wegglijden in een angstaanjagend niemandsland. Hij beschrijft in ‘Dancing in the Dark’ hoe vervreemding, vermoeidheid en de wens om uit het leven te verdwijnen hem soms bezighouden. Maar levenskracht door het creëren van muziek wordt steeds zichtbaarder in boek drie. Springsteen benadrukt daarin dat hij zijn publiek wil tónen hoe muziek levensbeschouwelijk kan verrijken. “Je kunt mensen niks vertellen, je moet het ze laten zien.” Dat ‘het’ werkt Springsteen uit in dit laatste deel. Hij beschrijft hoe muziek wilskracht geeft om intieme relaties, zoals met zijn vader, te verdiepen en pijnpunten aan te gaan. “[…], als het nodig is tijdens een optreden, als je denkt dat het voorbij is, als de gieren boven ons cirkelen en ons bloed geroken en geproefd wordt, dan komt mijn wil, de wil van mijn hele band, onze nooit aflatende toewijding, terug om je een schop onder de kont te geven en te proberen de dag te doen herrijzen.” Springsteen vertelt dat hij dat leerde “van de allerbeste”: zijn moeder. Zij wílde dat ze een gezin zouden blijven zonder van elkaar te vervreemden en zonder verlies van zelfrespect en respect voor elkaar. Dat bleven ze. Bovendien was zij degene die de passie van haar zoon her- en erkende. Zij gaf hem zijn eerste gitaar. Springsteen beschrijft ook hoe hij vanaf eind jaren 90 samen met zijn vrouw en medebandlid Patty een gezin opbouwt met drie kinderen. “We eren onze ouders door het beste van ze over te nemen en de rest te laten rusten,” schrijft hij.
Hoop
Born to run getuigt van Springsteens levensbeschouwelijke kracht met klinkende hartstocht. Leven is voor hem meer dan een “lied, een verhaal, een avondje, een idee, een houding, een waarheid, een schaduw, een leugen, een moment, een vraag, een antwoord, een rusteloos verzinsel van mijn en andermans verbeeldingskracht…Werk is werk…maar leven…is leven … en leven overtroeft kunst….altijd.” Muziek maken fungeert voor Springsteen als een brug tussen hem, zijn geliefden en zijn publiek. In Born to Run legt hij bloot hoe zijn intuïtieve zielskracht groeit door muziek. Hij laat dit tot leven komen in karakters die hij schetst in zijn songteksten. Ze zijn stuk voor stuk onderdeel van fases in zijn eigen identiteitsontwikkeling. Door muziek smeedt Springsteen verbindingen. Hij nodigt ons uit om onze eigen verbeeldingskracht en innerlijke vitaliteit aan te boren. Wat zijn onze eigen levensvragen? Springsteen toont in zijn autobiografie de uitwerking van hoop door vernieuwing, elke dag opnieuw. Hij is ‘born to run’ om een ieder die zich aangesproken voelt, aan te raken.
Autobiografie Born to Run, Bruce Springsteen, Spectrum Lannoo, 2016.
Klik hier voor meer boekgegevens of om het boek te bestellen.
