Door: Jan de Valk
In die 25 jaar was het mij bekende ‘landschap’ dan ook wel heel ingrijpend veranderd. Exotische geuren en kleuren, apart geklede mensen, andere bestemming van de gebouwen, nog maar één soort winkeltjes en boven de hele wijk uit, schallende muziek en een oproep tot het gebed uit gigantische luidsprekers. En het café gesloten en al jaren te koop!
Gevoelens van vervreemding en ontheemding dus, eerlijk gezegd. Misschien is het een algemene ervaring van schrik en verbazing als je na een kwart eeuw voor het eerst weer terugkeert naar de plaatsen van je jeugd, naar de plekken van veronderstelde vertrouwdheid en geborgenheid. Natuurlijk, overal en op allerlei gebied was Nederland veranderd, maar juist hier trof die verandering mij in zo sterke mate.
Eigenlijk had ik er nooit zo bewust bij stil gestaan, dat ik in deze buurt geworteld ben, zoals dat heet. Dit was gewoon je plek, die had je als het ware zelf mee vorm gegeven. Tot dan toe was ik er in zekere zin juist blij mee geweest nergens aan vast te zitten, overal te kunnen wennen. Maar pas toen ik me zo onverwacht en sterk ‘ontworteld’ voelde, kreeg het idee van ‘geworteld zijn’ een uitgesproken inhoud en betekenis voor me.
Het is weer 25 jaar later, september 2009. Ik loop door mijn oude buurtje op weg naar de imposante moskee, gebouwd op een steenworp afstand van mijn vroegere school. Ik ben uitgenodigd voor een ontmoeting met moslimvertegenwoordigers om gezamenlijk na te denken over het thema duurzaamheid. De wijk is inmiddels verder gemulticulturaliseerd, het café staat nog steeds te koop. Ik ken weer minder terug van vroeger dan tijdens mijn laatste bezoek.
Maar vreemd: toch heb ik vandaag het gevoel weer een beetje ’terug’ te zijn, me meer thuis te voelen dan die laatste keer dat ik hier liep. Komt dat doordat ik me nu persoonlijk welkom geheten voel, betrokken bij een gemeenschappelijk ideaal?
’s Avonds terugwandelend, het recente boek van Navid Kermani Wer ist Wir? in mijn tas, kijk ik anders naar de mensen die ik tegenkom, anders naar de huizen en de straten. Een beetje minder ontworteld, een beetje meer WIJ, hoe vreemd dat ook klinkt. Daarover filosoferend, ga ik als vanzelf langzamer lopen…
Jan de Valk is betrokken bij het Franciscaans Milieuproject Stoutenburg. Voor meer informatie: www.stoutenburg.nl.
