Bestaat er geluk op maat? Kun je dat sturen of vastleggen? Degenen onder ons die wat meer levenservaring hebben zullen dat ontkennen. Het geluk kan je uit handen geslagen worden en je kunt het onverwacht vinden zonder dat je zoekt. Ons geluk kan ook veranderen en zelfs tijdelijk onzichtbaar worden. Je kunt dan mokkend blijven denken dat je daar recht op hebt, op dat geluk van jou. Het is dan de kunst, een levenskunst, om op zoek te gaan naar wat jou in jouw situatie wel geluk schenkt. Verwachtingen kunnen bijgesteld te worden en zich aanpassen aan wat het leven op dit moment aan mogelijkheden heeft, ook nu. Leo Tolstoi zei ooit eens: ‘Geluk is niet afhankelijk van dingen buiten ons, maar van de manier waarop wij die zien.’ Zijn wij bereid op een ándere manier ergens naar te kijken?
Alexandre Jollien, een Zwitserse filosoof, werd spastisch geboren. Met veel pijn leerde hij omgaan met zijn handicap. Maar hij was meer dan zijn pijn, meer dan zijn lichaam, vond hij. Hij ontdekte zijn geestelijke mogelijkheden via de filosofie en werd filosoof. In zijn bijzondere boek Blijdschap als levenskunst, een filosofische zoektocht naar geluk las ik het volgende:
Een man bezat als enige rijkdom een edelsteen. Op een dag liet de pechvogel zijn steen op de grond vallen. Die zat nu onder de krassen. Daarop besloot hij om de edelsteenslijpers te raadplegen. Zij probeerden vergeefs de krassen eraf te krijgen. Zijn steen was voor eeuwig beschadigd. Maar een reizende arbeider kwam langs, bekeek het voorwerp en tekende toen bloemen en blaadjes op het oppervlak.
Er zijn momenten in je leven dat je geluksgevoel groot is. Bij de herinnering aan dat moment weet je vaak nog allerlei details. Maar later raakt dat geluksgevoel soms gehavend of verdwijnt voor je gevoel helemaal uit het zicht. Het liefst wil je dat de krassen er afgehaald worden, dat alles weer net wordt zoals dat ene moment. Maar geluk krijgt diepte door allerlei ervaringen, ook juist door de pijnlijke. Dat accepteren helpt om later door dalen heen het geluk opnieuw te vinden, net als vroeger, maar toch heel anders. Er is iets nieuws aan toegevoegd. Daar kun je ‘gelouterd geluk’ noemen.
De Tsjechische Agnes Kasparkova beschilderde op hoge leeftijd nog huizen in haar dorp, omdat ze daar gelukkig van werd.
Alexandre Jolien ontwierp een levenskunst van het geluk. Etty Hillesum is een van zijn inspiratiebronnen. Hij schrijft: ‘Maar je ergens aan overgeven betekent risico’s nemen, anders denken en leven. Niet jezelf iets ontzeggen maar juist de wereld ruimer maken. Want als we die beperken tot onze verwachtingen, als we zoeken naar geluk op maat, maken we het bestaan armer. Etty maakt de overtuiging los dat we de kracht hebben om alles te accepteren. Tegenover de positieve gedachte dat alles goed zal gaan, aanvaardt zij de tragiek van het bestaan op deze wijze: Ik zal de kracht hebben.’
Dat hoeven we niet alleen te doen: er is altijd wel ergens een a/Ander die met jou mee lijdt én met jou gelukkig is. Of jij kunt die ander zijn…
