Racisme en discriminatie is iets wat wij in Nederland ook maar al te goed kennen, in onze maatschappij, het gevangeniswezen maar ook tussen mensen in detentie onderling. In eerste instantie trekken de meeste personen naar mensen die er hetzelfde uitzien als zij. Dat is in de gevangenis niet anders. Dus zie je op afdelingen, de luchtplaats en in kookgroepjes vaak dat de witte Nederlanders bij elkaar zitten, de Marokkaanse Nederlander, Turkse Nederlander, Antilliaanse Nederlander en de Surinaamse Nederlander doet dit idem dito.
Het is ook te verklaren, je bent in een nieuwe omgeving waar je niemand kent. Hierdoor zoek je automatisch naar dingen die je wel kent. Iemand die er hetzelfde uitziet als jij, komt vertrouwder over en heeft waarschijnlijk ook dezelfde (eet)gewoontes en cultuur. Het is niet altijd een bewuste keuze, maar men is nou eenmaal eerder geneigd om iemand te vertrouwen die er hetzelfde uitziet.
Bewust of onbewust
Ook onder het personeel zie je terugkomen dat ze iemand eerder vertrouwen die er hetzelfde uitziet als zij. Dat zie je terug in wanneer het personeel beslissingen moet nemen in het toekennen van verantwoordelijkheden of vrijheden bij jongens die zij niet goed kennen. Het is geen toeval dat de bijzondere (gewilde) baantjes in detentie buitenproportioneel vaker worden bekleed door witte mannen in detentie. Dit gebeurt volgens mij vaak onbewust. Het is te vergelijken met mannen in detentie die ook neigen naar groepen die op hen lijken. Wat soms ook gebeurde is dat er bewust racisme en discriminatie plaatsvond. Dat is naar mijn mening kwalijker.
Wanneer bewuste discriminatie niet meteen in de kiem wordt gesmoord kun je nooit werken aan de onbewuste vooroordelen. Een voorbeeld uit de praktijk; als een man in detentie ergens binnen de inrichting naartoe gaat, dan wordt dat over de porto omgeroepen, zodat alle beveiligers weten waar hij heen gaat en dat ook kunnen controleren. De porto’s van het personeel staan altijd aan en iedereen hoort wat er wordt omgeroepen. Er ging een groep mannen van een afdeling naar de imam. Er werd omgeroepen; “een groep dieren voor de dierentuin!” Zowat de gehele inrichting, personeel en mannen in de gevangenis hoorde dat. Het veroorzaakte een hoop onrust en commotie.
Ik was lid van een groep mannen die namens de bewoners in de gevangenis maandelijks overleg had met de directie. Tijdens dat overleg was de directeur stellig, sloeg met zijn vuist op tafel en zei: “ik accepteer onder geen beding racisme in mijn inrichting!” Ik geloofde hem, hij meende wat hij zei. Ik dacht toen wel: “vreemd dat niemand over dezelfde porto hem corrigeerde.” De ‘foute minderheid’ kan alleen foute dingen doen als de goede meerderheid zwijgt. Het is daarom ook goed dat de agenten in Amerika die toekeken ook zijn aangehouden en verantwoording moeten afleggen.
Buurtbajes
Nu vraag ik me af; zou er minder discriminatie en racisme zijn in een BuurtBajes zoals RESCALED het voor ogen heeft? Ik denk van wel. Racisme en discriminatie komen vaker tot uiting als men elkaar niet kent. Een BuurtBajes heeft juist voor ogen dat het personeel, bewoners en de mensen uit de wijk elkaar leren kennen. De groepen bewoners zijn dan veel kleiner, dan is de kans dat je subgroepen kan vormen gebaseerd op ras veel kleiner. En zo duurt het niet maanden maar dagen, voordat je als lid van de ene groep een lid van een ander groep leert kennen en erachter komt dat hij eigenlijk wel een toffe gast is en vice versa.
Het personeel leert in een kleine groep de mannen veel beter en sneller kennen. Zij zullen dan andere argumenten gebruiken dan, ‘ik herken mezelf in hem’ waardoor het toekennen van privileges en vrijheden vanzelf eerlijker zal verlopen. De noodzaak dat er beveiligers zijn, die ver van de bewoners staan en dus makkelijker foute dingen roepen over een porto zal er dan ook niet meer zijn. De BuurtBajes biedt de mogelijkheid, voor bewoners, personeel en de buurt om elkaar te leren kennen. Dus ja, een BuurtBajes zal ervoor zorgen dat er minder discriminatie en racisme zal zijn in het gevangeniswezen.
Frank, ervaringsdeskundige
Op 13 oktober organiseert RESCALED het online evenement ‘To the life less ordinary‘ over racisme tijdens en na detentie.
