“Als je naar de vele kernwaarden kijkt waaraan een moderne leider moet voldoen is compassie in feite de context. Dat is voor mij het fundament van alles, het geeft kleur aan alle waarden waar je voor staat. Zonder compassie is leiderschap flets.”
Dit citaat is afkomstig van Erwin van Laethem, een van de geïnterviewden. Zijn woorden laten precies zien waar Franciscaans leiderschap, compassie als levenshouding over gaat. Compassie – hartstocht, passie waarbij niet het ik, maar de ander centraal staat – wordt in dit boek voorgesteld als de bron vanwaaruit leiders zouden moeten werken. Het is de bron om te luisteren, om ruimte te geven om te leren van fouten en om te werken aan persoonlijke ontwikkeling. Het is de bron voor zelfreflectie en de bron om kritische partners te zoeken die dwingen het denken en handelen te toetsen.
Wat is hier nieuw aan? Duidelijk is dat deze vorm van leiderschap niet uitgaat van een top-down benadering, maar kiest voor een horizontale benadering. Doekle Terpstra, eveneens een van de geïnterviewden, spreekt daarom op het werk iedereen als collega aan en niet alleen zijn medebestuursleden. Maar het vaarwel zeggen van de top-down benadering zagen we ook al bij Benedictijns leiderschap. Wat is dan specifiek aan Franciscaans leiderschap?
Het is de levenshouding die ook paus Franciscus verkondigt: compassie gaat verder dan luisteren. Compassie betekent mededogen hebben en tegelijkertijd in staat zijn om vanuit dat mededogen harde woorden te spreken. De paus veroordeelt bijvoorbeeld sterk de Italiaanse maffia. Hij heeft de maffiosi geëxcommuniceerd. Alleen als ze biechten en de maffia achter zich laten, zijn ze weer welkom. Tegelijkertijd gaat de paus wel op bezoek bij gevangenen, omarmt hij ze en wast hen de voeten. Het lijkt een tegenstrijdige boodschap, maar in wezen laat hij zien wat slecht is, en wat goed, en toont hij dat er voor iedereen de mogelijkheid bestaat om het leven ten goede te keren.
Franciscaans leiderschap is een bundeling interviews waar leiders op een persoonlijke toon inzage geven in hun manier van leidinggeven. De rode draad is de compassie, maar elk verhaal legt zijn eigen accenten. Deze persoonlijke verhalen kunnen daardoor een inspiratiebron zijn. Het zijn bakens van hoop in een woelige wereld waar mensen te vaak de maat genomen wordt en mensen onnodig gebroken worden.
Franciscaans leiderschap. Compassie als levenshouding is geschreven door Adriaan Bos en Simone van Gennip. Het is een uitgave van de Franciscaanse Beweging. Het boek kan via de Franciscaanse Beweging besteld worden.
