Recensie van Benedetta van Paul Verhoeven

Mooie vrouwen portretteren is een handelsmerk van de nu 83-jarige Verhoeven. Eerder maakte hij naam met Nederlandse producties als Floris , Spetters , Turks Fruit en Soldaat van Oranje . In zijn Amerikaanse periode zette hij zijn traditie van grensverleggende films voort met films als Basic Instinct, Total Recall en Showgirls. Weer terug in Europa valt vooral zijn laatste film Elle (2016) op dat het verhaal vertelt van een manipulatieve vrouw (Isabelle Huppert) die op zoek gaat naar haar verkrachter.

Zijn nieuweling, het film-technisch hoogstaande Benedetta – gebaseerd op het verhaal van de lesbische non Benedetta Carlini – kleedt hij aan als een traditioneel historisch drama, met kaarsen verlichte imposante bouwwerken, geweldige kostuums en natuurlijk bijpassende muziek uit die tijd, onder anderen van de Duitse Hildegard von Bingen.

Dat het filmverhaal niet helemaal aan Verhoevens eigen geest ontsproten is blijkt uit de door hem gebruikte en naar eigen hand gezette bronnen. Benedetta is vooral gebaseerd op het in 1987 verschenen boek Immodest Acts. The life of a lesbian nun in renaissance Italy van de Amerikaanse historica Judith C. Brown. Dit boek vindt zijn oorsprong in (kerkelijke) rechtbankverslagen uit die tijd.

Benedetta Carlini (gespeeld door de Belgische Virginie Efira) is de dochter van een rijke koopman. Als jong meisje is zij ervan overtuigd dat de maagd Maria met haar praat en ook naar haar luistert. Om een plek te krijgen in het Theatine-klooster in de stad Pescia moet haar vader eerst goed betalen. Als je wilt dat je dochter een Bruid van Christus wordt moet hij een stevige bruidsschat aan de abdis Felicita (een prachtige rol van de Engelse Charlotte Rampling) betalen.

Verhoeven heeft zich gedurende zijn leven grondig verdiept in het leven van Jezus. Hij kent de evangeliën op zijn duimpje en heeft er ook zo zijn eigen ideeën over. Inmiddels werkt Verhoeven al weer aan nieuwe films. Een plan dat hij al tijden koestert is een film over de historische Jezus. Geen wonder dat hij de Jezus-figuur veelvuldig in Bernadettes dromen laat verschijnen.

Verhoeven kiest ervoor om Benedetta neer te zetten als een vrouw van vlees en bloed met haar eigen wensen en gevoelens. Het religieuze leven van Benedetta koppelt Verhoeven hier los van de seksuele ontwikkeling van de hoofdpersoon. Of je het nou goed vindt of niet, het is Verhoevens handelsmerk en dat weet je als je zijn films gaat zien. De relatie die de twee nonnen met elkaar ontwikkelen is behoorlijk uitgesponnen. Op een gegeven moment vergaat je de lust en geloof je het wel.

Benedetta wordt op een ochtend wakker met stigmata op haar lijf. De abdis en de kerkelijke leiders weten niet wat zij er mee aan moeten. De pestepidemie heerst. Hoe actueel wil je Verhoeven hebben, ondanks dat deze film al voor de coronaperiode op de plank lag Benedetta’s optreden roept verwarring op in het klooster en bij de kerkelijke hiërarchie. Is hier sprake van een wonder of is het een teken van God? Als kijker trek je al gauw je conclusies.

Beschuldigingen van ketterij en blasfemie brengen Benedetta uiteindelijk voor een kerkelijk tribunaal. Het verwondert je als kijker niet dat de kerkelijke leiders er zelf beter van willen worden. Maar hoe zit het met de manipulaties van Benedetta zelf die het schopt tot abdis van het klooster om haar eigen verlangens tot vervulling te laten komen? Verhoeven laat het in het midden. Als kijker weet je beter. Een Mariabeeldje speelt een cruciale rol in de film. Verhoeven laat hierbij niets aan de verbeelding over.