“The mind can go in a thousand directions, but on this beautiful path, I walk in peace. With each step, the wind blows. With each step, a flower blooms.”
In een leven vol afspraken, werkzaamheden en verplichtingen zoeken steeds meer mensen naar een manier om hier rust in aan te brengen. Een woord dat in dit kader aan populariteit wint is mindfulness. Het nastreven van mindfulness (indachtig / bewust leven) is echter niet iets wat pas een aantal jaar bestaat. Het is overgewaaid vanuit het boeddhisme, waarin bewust leven een centrale pijler vormt.
Eén van de mensen die het boeddhisme toegankelijk heeft gemaakt voor de westerse wereld is Thich Nhat Hanh. Omdat deze zenmeester tijdens de Vietnamese oorlog uit Vietnam werd verbannen, heeft hij in Frankrijk een klooster gesticht: Plum Village. Hier leeft hij sinds jaar en dag met zijn monniken en nonnen, en met regelmatig een grote groep tijdelijke bezoekers.
Voor de documentaire Walk with me hebben regisseurs Marc Francis en Max Pugh drie jaar lang het reilen en zeilen in Plum Village gefilmd. Van het kaalscheren van de novicen tot de rust en eenzaamheid, van de commerciële zaken tot de verveling die soms toeslaat, en van de lezingen van Thich Nhat Hanh tot het bezoeken van familieleden die al jaren niet gezien zijn: alle aspecten van het leven in het klooster zijn in de 90 minuten durende documentaire verwerkt.
De kracht van de documentaire zit ‘m naar mijn mening met met name in het eerste halfuur. Korte teksten van Thich Nhat Hanh uit zijn boek De geur van palmbladeren worden afgewisseld met prachtige natuurbeelden uit de omgeving van Plum Village en beelden van het kloosterleven zelf. Het geeft de toeschouwer de tijd om over de teksten na te denken, en tot rust te komen: mindfulness in een notendop.
Daarna is de documentaire minder gestructureerd. Het lijkt met name een soort compilatie van losse beelden over het kloosterleven. Hiermee raken de regisseurs de sfeer een beetje kwijt. Sommige fragmenten zijn veel te lang, andere lijken er later nog tussen gezet: het vormt geen geheel meer. Daarnaast is de cameravoering soms heel onrustig, wat ook afleidt van wat er nou daadwerkelijk gefilmd wordt. Aan het eind van de documentaire is de afwisseling van tekst, natuurbeelden en kloosterleven weer terug, maar de serene sfeer wordt niet meer opgewekt.
Leuk vond ik dat de regisseurs heel goed de tegenstellingen van een boeddhistisch leven in een westerse wereld laten zien. Je ziet bijvoorbeeld een groep monniken en nonnen door de regen lopen, waarbij de helft een vietnamees regenhoedje draagt, en de andere helft een paraplu. Tijdens het koken zie je naast het stampen van verse kruiden ook een pot maggi staan. En de traditionele gebedskleding draagt men over dikke winterjassen.
Er wordt daarnaast regelmatig een grapje door de film heen gegooid: een gapende monnik, een beeld van Yoda wanneer het over Thich Nhat Hanh gaat, of een grapje van de leraar zelf. Voor mensen die (zoals ik) weinig met mindfulness hebben vormen deze zaken een welkome afwisseling.
Is deze film dan wel geschikt voor mensen die weinig dan wel niets met mindfulness hebben? Aan de ene kant wel: zeker het eerste half uur geeft een prettige introductie in de wereld van de mindfulness. De teksten, de natuurbeelden, de beelden uit Plum Village, ze wisten mij ontzettend te boeien, en brachten een soort rust met zich mee. Aan de ander kant: de documentaire duurde mij op een gegeven moment gewoon te lang. Als je niets met mindfulness hebt, dan heb je na een halfuur natuurbeelden en teksten het idee wel door. Bovendien verliezen de producers in dit gedeelte de regie een beetje, wat de kracht van de film laat verdwijnen. Dankzij het goede einde is het echter wel een film die ik aan heel wat mensen kan aanraden. De 90 minuten die je in de bioscoop of het filmhuis zit zijn absoluut geen verspilde moeite, en zullen je nadenkend naar huis laten gaan.
Wat mij vooral is bijgebleven: de kracht, de rust en het geluk die de monniken en nonnen uitstralen. Een voorbeeld hiervan is het moment dat ze zitten te mediteren op een druk plein in de V.S. Een christelijke straatpredikant maakt hen uit voor alles wat lelijk is, en andere (meer liefdevolle) christenen gaan hier hard tegenin. De mensen uit Plum Village: zij blijven rustig zitten en glimlachen, en kijken niet op of om. Het doet ze (ogenschijnlijk) niets. En dat laat denk ik de kracht van hun levenswijze zien. Laat je door anderen niet afleiden, maar wees in het moment, geniet van het moment, en besteed daardoor alleen positieve aandacht aan de mensen om je heen, en de wereld waar je leeft.
Zoals Thich Nhat Hahn zegt: Het verleden is voorbij, de toekomst moet nog komen, er is alleen het nu.
Het punt waar voor mij de film op afknapte is al meteen tamelijk in het begin waar de net ingewijde nonnen te doen krijgen met de strenge uitspraken van een non die de op strenge toon de eerste wet uitspreekt : Geen seksueel contact want als je dat doet ben je geen dochter meer van Boeddha. Hier spreekt een instituut. Geen eigen verantwoordelijkheid. Het doet me denken aan de pastoor die de 2e klas waar onze dochter in zat in 1982 voorhield : als je verkeerd doe, is God boos op je. Er zijn zeker mooie beelden en de prachtige Engelsestem die hele mooie woorden spreekt.
Als je niks van mindfulness weet en Thich Nath Hanh in de hangmat ziet met wat nonnetjes erbij , zou je aan een sekte kunnen denken. Niet aan een oude man die een hersenbloeding gehad heeft en verzorging nodig heeft. Dan zou je zelfs de titel verkeerd begrijpen. Mijn liefde en dankbaarheid voor deze wijze man is groot. Ik weet niet of hij weet heeft van deze film. Een enkele keer sijpelt onvoorwaardelijke liefde door. De film heeft me niet geïnspireerd.