Recensie van ‘Eigen wijs. Kritisch denken in 33 lemma’s’

De auteur

Kees Meijlink (1952) is docent filosofie en kritisch denken bij de masteropleidingen ‘leren en innoveren’ en ‘educational leadership’ aan het Marnix Onderwijscentrum in Utrecht. Eerder verscheen van hem ‘Denken over onderwijs’.

Het boek

De auteur wil met dit boek een gids bieden die je helpt je weg te vinden in een wereld waarin dagelijks in hoog tempo veel informatie op je afkomt. Daartoe leidt hij je in 33 lemma’s langs onder meer drogredenen, mediawijsheid en statistiek, waarbij je je oefenen kunt in de vaardigheid van het kritisch denken.

Eerste indruk

De cover, met het zwarte schaap dat tegen de witte kudde indruist, doet een zekere speelsheid vermoeden die in de lay-out van het binnenwerk niet terug te vinden is. Met illustraties en tussenkopjes zou het boek aantrekkelijker en overzichtelijker zijn geweest. Bovendien is het jammer dat een trefwoordenregister ontbreekt.

De hoofdstukken kunnen los van elkaar en in willekeurige volgorde gelezen worden, hetgeen onderstreept wordt met een alfabetische rangschikking van de lemma’s. Wie echter hecht aan een zekere logica kan gebruik maken van de suggestie die de schrijver aan het einde van ieder hoofdstuk doet voor een volgend lemma.

Nader bekeken

Meijlink weet zijn onderwerpen op een plezierige manier op te dienen, met kennis van zaken, met humor, en gelardeerd met tal van voorbeelden, citaten en anekdotes die tot nadenken uitnodigen. Daarbij is van meet af aan duidelijk dat voor hem kritisch denken een activiteit is die nooit los staat van het leven zelf en – sterker nog – nodig is om de kwaliteit van het leven en sámenleven te waarborgen en te verhogen. Zo laat hij in zijn inleiding zien dat er rond de vluchtelingencrisis van 2015 weliswaar van alles geroepen werd maar dat die beweringen meestal niet strookten met de feiten.

Met het aanhalen van Bertrand Russel als waardevolle bron, legt hij zijn kaarten op tafel. Voor deze filosoof is het uitgaan van feiten bij ons denken van groot belang terwijl dat denken zelf onze menselijke samenleving moet dienen. Meijlink schrijft: ‘Het verbinden van kritisch denken met een goed leven kan betekenen dat mensen elkaar opzoeken in het debat en niet slechts hun mening over de schutting schreeuwen.’ Ook vraagt de auteur met de Boeddha aandacht voor het feit dat verkeerde denkwijzen voeren tot verkeerde keuzes en ellende voor anderen en voor de oppervlakkige denker zelf. Dat Meijlink er bovendien voor pleit bij ons denken ook de stemmen te betrekken van hen die door hun miserabele omstandigheden geen stem hebben, maakt het boek niet alleen tot een gids bij kritisch denken, maar ook tot een geëngageerde oproep tot menselijkheid.

Kortom:

‘Eigen wijs’ is een prettig leesbaar boek dat op een betrokken wijze aanspoort tot, en helpt met het ontwikkelen van kritisch denken dat de kwaliteit van leven dient. Een aanrader dus!