Volgens religiewetenschapper Koert van der Velde ligt dat geheel anders. Hij waarschuwt in zijn boekje Geen gezweef voor de boeddhistische wolf in schaapskleren. Want wat angstvallig verzwegen wordt, uit commerciële overwegingen weet Van der Velde, is dat mindfulness geen neutrale ontspanningstherapie is maar op sterke religieuze overtuigingen stoelt. Ook al doen tal van mindfulness-trainers of dat niet van belang is, of dat het geheel naar eigen inzicht is of je je veel van deze religieuze (boeddhistische) wortels aantrekt, volgens Van der Velde loert hier het gevaar.
Hij waarschuwt dus voor kritiekloos meedobberen op de populaire mindfulnessgolf: “Mindfulness kan ontsporen in subculturele verbanden, maar met het mainstreamen van mindfulness zal het gevaar van ontsporingen verder toenemen. Met het aantal beoefenaars groeien het aantal variëteiten en het aantal fanatieke gelovigen, de economische en persoonlijke belangen, en daarmee de kans op machtsmisbruik en psychisch geweld” (p. 117). Een typerende passage voor het soort religieuze paniekvoetbal dat Van der Velde speelt.
Hij houdt eraan vast. Voor je het weet wordt mindfulness mindfoolness. De woordspeling is grappig. Maar echt vrolijk word je niet van zijn boekje. Het is eigenlijk een merkwaardig en toevallig samenraapsel van ervaringen, interviews, en samenvattingen van enkele publicaties. Na Van der Velde’s eigen slecht bevallen ervaring met een vipisanna-meditatie in een snikheet woestijngebied in India (p. 19 – 24) is het nooit meer helemaal goed gekomen, zo lijkt het.
Volgens Van der Velde wordt de diep-religieuze achtergrond van mindfulness geheim gehouden om inkomsten niet in gevaar te brengen. De opdrachten vanuit bedrijfsleven en overheid zijn te lucratief om te laten lopen. Maar als we werkelijk ernst zouden maken met de vrijheid van godsdienst en de scheiding tussen kerk en staat, zouden we veel kritischer moeten zijn. Het staat er echt, op p. 127: “Deze twee belangrijke historische hoekstenen van de rechtstaat komen in het gedrang als beoefening van mindfulness verplicht wordt” (nl. voor werknemers in overheidsdienst of bij defensie).
Van der Velde heeft een merkwaardig boekje bij elkaar gesprokkeld, dat meer lijkt voort te komen uit zijn problematische verhouding met religie dan dat het inzicht geeft in de achtergronden van mindfulness.
Klik hier voor de boekgegevens of om het boek te bestellen.
De laatste alinea vind ik geen stijl (en geen relevantie) hebben.
Informatief is deze recensie bepaald niet.
Een maand geleden heb ik ‘Geen gezweef’ uitgebreid in m’n blog besproken.
En vandaag een vervolg daarop, waarin opvallend is dat de discussie over ‘mindfulness’ in Amerika heel feitelijk is. En die in Nederland heel ideologisch, d.w.z. theologisch.
Zie http://joopromeijn.blogspot.nl/2016/01/januari-nr-mindfulness-impact-in-vs.html
Net als Joop Romeijn vind ik deze bespreking ook niet echt bijster informatief. Bovendien ben ik van mening dat de auteur geen recht doet aan de genuanceerde boodschap van het boek. Ik vraag me af of de auteur het boek helemaal gelezen heeft, of wat gegrasduind heeft en de interview in o.a. Trouw heeft gelezen. De bespreking verwoordt namelijk dezelfde vooroordelen die je in de (pro-mindfulness) reacties in de media tegenkomt en die allemaal suggereren dat Van der Velde uit is op de “val” van de mindfulness-hype. Dat is namelijk absoluut niet het geval. Wie het boek van Van der Velde nauwkeurig leest, ziet dat dat laatste absoluut niet het geval is.
Integendeel zelfs, Van der Velde geeft in het boek aan dat hij uit eigen ervaring weet dat mindfulness werkt en dat hij dus de waarder ervan inziet. Vanwege de “religiestress” die Nederland in zijn greep heeft, gaan echter veel mensen met mindfulness aan de slag omdat het “wetenschappelijk bewezen” is dat het werkt en er dus geen raar zweverig geurtje van religie aan kleeft. Van der Velde geeft helder aan dat die schijn dus bedriegt, en dat er vaak veel meer religie in mindfulness schuilt dan wordt gedacht.
Ik heb op mijn weblog onlangs een uitgebreide recensie geschreven van het boek: https://tasmedes.wordpress.com/2016/01/07/koert-van-der-velde-over-mindfulness-en-mindfoolness-boekbespreking/.