Het is op een originele manier opgebouwd, uit zes hoofdstukken met elk 10 paragraafjes waarin steeds één vraag wordt beantwoord in het korte bestek van twee bladzijden. Droogers zoekt naar een nieuwe versie van God. God 1.0 is de traditionele, inclusief lange baard. God 2.0 is de moderne God, in spijkerpak en met welzijnswerkersuitstraling zeg maar. Beiden houden iets exclusiefs. God 3.0 moet volgens het ideaal van Droogers daaraan voorbij zijn, zowel gelovigen als atheïsten aanspreken, bij voorkeur een zij zijn en bovendien nog eens opgewassen tegen de grote problemen waar de mensheid in de 21e eeuw mee worstelt: de verdeling van de welvaart, de beheersing van het geweld, het behoud van de aarde en het omgaan met alle (religieuze) verschillen (vgl. p. 19). Ga er maar aan staan…
Droogers is echter van de afdeling optimisten, en vervolgt vrolijk zijn zoektocht. Die brengt hem eerst langs de karakteristieke menselijke eigenschap om aan van alles betekenis te hechten (36) en vervolgens naar het ook weer typisch menselijke vermogen tot verbeelding (p. 42). Maar juist daardoor ervaart de mens dat de werkelijkheid waarin hij geplaatst is zijn begrip te boven gaat. Religies zijn ontstaan uit die ervaring, en zijn dus ook weer typisch voor het ‘mensendier’. Inmiddels zijn we bij de volgende stap aangeland, waarin Droogers even vlot als hiervoor probeert de kern van het religieuze bloot te leggen. Die schuilt in de levensbeschouwelijke vragen (leven en dood, het goede, ware en schone, identiteit – vgl. p.65) en die worden net zo goed door atheïsten als gelovigen gesteld, dus dat onderscheid is meteen gerelativeerd. Levensbeschouwingen baseren zich uiteindelijk op onbewezen waarheden (owees), maar dat geldt goedbeschouwd ook voor de wetenschap, dus ook dat verschil is maar betrekkelijk (p. 71).
Droogers is van het speelse soort gelovigen, zoals u merkt. Het spel is voor hem een belangrijke categorie om het proces van zingeving te begrijpen. Spel, in de culturele betekenis die Huizinga er aan gegeven heeft, de homo ludens, de spelende mens (vgl. p. 137), waarin het zingevingspel met volle ernst wordt gespeeld, maar waarbij het besef dat het een spel is deel uitmaakt van de ernst. Als dat laatste ontbreekt, wordt het spel bedorven. Maar als het zingevingspel té ernstig wordt genomen, ook.
Naast het spelkarakter schenkt Droogers veel aandacht aan het begrip ‘macht’, opnieuw vanuit zijn vakmatige achtergrond. Hij onderscheidt tussen doelmacht en middelmacht. Voor de eerste is macht een doel op zichzelf; middelmacht staat altijd in dienst van een ander (hoger) doel (vgl. p. 51). Heel vaak heeft men in de godsdienst gebruik gemaakt van de doelmacht en het hoeft geen betoog dat het dan volgens Droogers mis gaat: “Doordat het zingevingspel veel te ernstig wordt genomen, ontaardt het. Doelmacht versterkt dit. Ze perverteert zowel de inhoud als de organisatie van het geloof. Andere zingevingspelen worden genegeerd” (107).
Het zal niet verbazen dat God 3.0 niet aan dergelijke euvelen lijdt. Zij is “interreligieus, zonder de eigenheid van specifieke religieuze visies te kort te doen. Haar perspectief is wereldwijd … Onder de ruime mantel van God 3.0 is plaats voor iedereen…” (142); ook heeft ze zich “losgemaakt van de machtsuitoefening door haar dienaren … Ze is de godin van de tolerantie .. Ze schrijft waarheid met een kleine letter” (144); ze is een God die geen belemmering meer hoeft te vormen voor atheïsten om hun verbeelding de vrije loop te laten (145).
André Droogers heeft een leuk en sympathiek boekje geschreven waarin zijn professionele achtergrond herkenbaar aanwezig is. Speels zijn ook de poëtisch aandoende teksten tussen de hoofdstukjes. Als toegift geeft hij een kort overzicht van recente, interessante literatuur waarin hij 18 erkende godkenners langs de 3.0-meetlat legt.
Maar het mooiste is misschien wel het begin, waarin hij als motto enkele ‘levensbeschouwelijke adviezen’ aan de lezers meegeeft en dat eindigt met de goede raad:
‘schuil tussen de regels
houd van halve woorden
blijf bij vermoeden’.
Klik hier voor de boekgegevens of om het boek te bestellen.
