Waarom die oorspronkelijke bedoeling in de Nederlandse titel weg is vertaald, is mij daarom een raadsel. (Ook verderop, bij de vertaling ‘euvel’ voor het Duitse Übel, is de keuze van de vertaler ongelukkig te noemen. Als je, zoals de schrijver doet op pag. 85 e.v., wilt onderscheiden tussen het kwaad dat je overkomt (das Übel) en kwaad dat je wordt aangedaan (das Böse), kun je in het Nederlands beter een woord als ‘ongeluk’ of ‘onheil’ gebruiken.)
Op de van hem bekende manier gaat de internationaal vermaarde Grün aan de slag. Eerst door het kwaad in kaart te brengen. Hoe ziet het eruit en op welke manier manifesteert het zich? Na de diagnose volgt de therapie. Hij doet allerlei suggesties om op een constructieve manier met het kwade om te gaan, het als het ware om te buigen naar het goede.
Grün presenteert zijn wijsheden in een aantrekkelijke en prettig verteerbare mix van theologische, spirituele en met name psychologische inzichten, op de juiste momenten onderbroken door enkele anekdotes die het hoofdbetoog toelichten, hoewel ze niet altijd even overtuigend zijn. Baanbrekende visies levert dat allemaal niet op, maar daar is het hem ook niet om te doen. De spirituele wijsheid is zelden spectaculair. Het is vaak het soort kennis dat mensen al diep van binnen bezitten en intuïtief aanvoelen, zodat ze meteen de juistheid ervan erkennen als hen die gepresenteerd wordt. Anselm Grün heeft dat vermogen als geen ander. En zijn boekje heeft op de lezer precies dat effect. Hij zegt niet veel nieuws. Maar wat hij zegt, is wel vaak raak en daarom meteen overtuigend.
Op de achtergrond speelt zijn positieve mensvisie mee, die gekleurd is door de theologische traditie waaruit hij stamt. Het geeft een sympathiek tintje aan zijn betoog. Weliswaar leeft de mens in een werkelijkheid die door zonde en schuld is gestempeld, maar dat betekent niet dat wij volledig gecorrumpeerd zijn (de calvinistische mensvisie). Er is in ieder mens een “ruimte van de stilte, waarin God woont, een ruimte waarin Christus ons ware Zelf beschermt … (daar) zijn wij zuiver en helder, daar heeft schuld geen toegang… in zijn diepste kern is de mens niet beschadigd door het kwaad. We zijn vaak enkel en alleen afgesneden van onze innerlijke kern” (Grüns verwoording van een katholiek-thomistische mensbeeld, p. 63v.).
Het tweede deel van dit inspirerende boekje is gewijd aan wegen die het kwade om kunnen buigen naar het goede. Er wordt ruim geput uit het psychotherapeutisch materiaal, maar ook de spiritualiteit van de woestijnvaders komt hier aan bod. Zij zetten het dagelijks gebed in als strijdmiddel tegen de duivel en het kwaad (133 – 137). Zo worden de demonen van de angst bestreden. Want de wortel van het kwaad ligt in de angst. Hier volgt Grün de priester-psycholoog Drewermann. Angst wordt pas genezen door liefde.
In de laatste paragrafen wordt dit verder uitgewerkt. “De christelijke traditie bezit veel wijsheid over de manier waarop wij moeten omgaan met het kwaad. Van die traditie kunnen wij ook in onze tijd leren om het kwaad niet te negeren en ook niet op het kwaad gefixeerd te raken, het kwaad niet te bagatelliseren en het ook niet te verheerlijken, maar het kwaad te overwinnen door de weg van vertrouwen, van vrijheid en van liefde” (155).
Met die zin, vat de schrijver zelf aan het slot zijn boekje fraai samen.
Klik hier voor de boekgegevens of om het boek te bestellen.
