Eerst iets over de auteur. Sarah Lanier werd geboren in de VS en verhuisde in haar tienertijd naar het Midden-Oosten. Sinds 1980 is zij werkzaam binnen een internationale en interkerkelijke organisatie en het bijbehorende universiteitsysteem, de University of the Nations. Interessant is dat ze hier in Nederland maar liefst 11 jaar heeft gewoond en gewerkt. Verder heeft ze gewoond in Chili, Israël, het Midden-Oosten en Nieuw-Zeeland. Kortom: deze vrouw heeft heel wat van de wereld gezien. Volgens het boekje light haar expertise “op het gebied van leiderschap en personeelontwikkeling. Ze werkt de laatste jaren wereldwijd als consultant en docent op het gebied van cultuur, leiderschap en teamdynamieken”.
Het boekje Waarom zijn wij anders? is klein van formaat en telt een kleine 150 pagina’s. Op de achterkant bevelen bekende Nederlanders als Herman Wijffels en Gerda Havertong het boekje van harte aan. Dat moet wel een geweldig boekje zijn, denk je dan uiteraard. Lanier heeft geen naslagwerk voor alle culturele gewoonten van de vele volken op aarde willen schrijven, wel wil ze kijken naar de overeenkomsten tussen culturen. Wat ze doet in het boek is vooral uitleggen waarom alle culturen in de wereld grofweg zijn op te delen in warm-klimaat-culturen en koud-klimaat-culturen. Warm-klimaat-culturen zijn culturen die in de kern vooral gericht zijn op relaties. Te denken valt aan Azië, Afrika, de Balkan en het Midden-Oosten. Koud-klimaat-culturen zijn in de kern vooral gericht op taken. Te denken valt aan Nederland/West-Europa, de VS, Canada en Israël. Dit belangrijkste onderscheid wordt verhelderd in hoofdstuk 2, waarna ze in maar liefst 6 hoofdstukken tot een nadere analyse komt van de overige verschillen tussen warm-klimaat- en koud-klimaat-culturen. In hoofdstuk 3 bespreekt ze ‘directe versus indirecte communicatie’, in hoofdstuk 4 ‘individualisme versus groepsidentiteit’, in hoofdstuk 5 ‘inclusiviteit versus privacy’, in hoofdstuk 6 ‘verschillende benaderingen van gastvrijheid’, in hoofdstuk 7 ‘culturen met hoge context versus culturen met lage context’ en in hoofdstuk 8 ‘verschillen in beleving van tijd en planning’. Hierna volgt nog een hoofdstuk ‘Praktische vervolgstappen’.
Zoals eerder aangegeven was ik vooral geïnteresseerd in twee vragen bij het lezen van het boek. Allereerst de vraag of dit boek niet de zoveelste inleiding is in interculturele communicatie. Hierop kan ik heel kort antwoorden: eigenlijk wel. Wie bijvoorbeeld het boek Allemaal andersdenkenden van de internationaal bekende Nederlandse organisatiepsycholoog Geert Hofstede wel eens heeft gelezen of Cultuurbepaalde communicatie van de Tilburgse docent en columnist Youssef Azghari, zal weinig nieuws lezen in Waarom zijn wij anders? Ik heb me dan ook meerdere keren afgevraagd waarom dit boekje is uitgegeven. De korte anekdotes en ervaringen van Lanier zijn aardig om te lezen, maar vormen die een echte meerwaarde ten opzichte van eerder genoemde boeken? Wat mij betreft niet. Ook de ‘praktische vervolgstappen’ van hoofdstuk 9 zijn in vele andere boeken te vinden.
Dan de tweede vraag. Lezen we in het boekje iets over de huidige discussie over cultuurrelativisme, botsende waarden, etc.? Weinig tot niets. Het boekje wil vooral informatie geven aan mensen die geïnteresseerd zijn in verschillende culturen en het leuk vinden om te leren van elkaars culturen. Persoonlijk vind ik dit jammer, want dat had zeker voor een toegevoegde waarde gezorgd. Anno 2012 kun je niet meer aankomen met vooral praktische informatie over de ander om elkaar beter te leren kennen. Natuurlijk, het is erg belangrijk om die informatie te krijgen, maar de dagelijkse praktijk vraagt om interpretatie hiervan en bijvoorbeeld waardering. Is het erg dat in het Midden-Oosten gastvrijheid vaak iets dwingends heeft? Is het erg dat in het westen alles alleen maar om het ik lijkt te draaien?
Resumerend: het boekje is best aardig om te lezen, vooral vanwege de anekdotes en persoonlijke ervaringen van Lanier. Wie niet bekend is met interculturele kwesties en het leuk vindt de hoofdlijnen van de interculturele communicatie snel te weten, zal het boekje zeker kunnen waarderen. Voor de bezoekers van Nieuwwij.nl zal het boekje ‘weinig nieuws onder zon’ zijn wellicht. Een aanrader vind ik het daarom niet.
Volgende maand, om precies te zijn op 26 oktober, komt Sarah Lanier naar Nederland voor een dagseminar over ‘Effectiever werken met andere culturen’. Voor meer informatie: www.waaromzijnwijanders.nl. Op deze website vindt u ook meer boekgegevens.
Ben het boekje aan het lezen en irriteer me aan de ‘Amerikaanse’ manier van schrijven. Een onderwerp half aansnijden en vervolgens uitweiden over een klein detail. Volgens haar vallen de Amerikanen en de Europeanen onder een noemer, de koude streek cultuur. Grappig dat ik me dan erger aan haar Amerikaanse manier van schrijven.
Zelf werk ik in de gezondheidszorg (ICU) en zie met regelmaat familie van zorgvragers met een andere culturele achtergrond die het einde van het leven niet kunnen accepteren en ons zien als een euthanaserend-graag volk. Ook dit boekje geeft daar geen oplossing voor.