De tien plagen, de seidermaaltijd en de uittocht uit Egypte, het verhaal dat verteld werd tijdens de Seideravond, zijn ook mij, katholiek, bekend. Jezus was een jood. Het oude testament overlapt met de heilige geschriften van de joden. En in het leven van Jezus komen we joodse gebruiken tegen. Maar een seideravond heb ik nog niet eerder meegemaakt. Sowieso kom ik zelden in een synagoge. Dat ik voor deze avond ben uitgenodigd, ervaar ik als zeer bijzonder. Wat een gastvrijheid.
Hoe wrang is het dan dat ik dit huis van gastvrijheid, en waar de bevrijding van slavernij zo prominent herdacht wordt, niet zomaar kan betreden. Voor het hek staat een observatiepost van de politie en ik moet eerst vertellen wie ik ben, wat ik doe, wie ik ken. Mijn tas moet ik openen, mijn ID wordt gecontroleerd en ik moet vertellen waar ik ben geboren. Pas daarna gaat het hek open voor mij. Hoe wrang is het dat gastvrije mensen zich zo moeten beveiligen tegen kwaadwillende.
Eenmaal binnen, stap ik in een nieuwe wereld, in een nieuwe groep mensen. Deze avond zijn er 110 genodigden. Toch voel ik me allerminst verloren. Ik voer tal van korte en langere gesprekken waarbij we ervaringen en verhalen uitwisselen. Anderen zie ik hetzelfde doen. Wat hangt er een warme sfeer.
We nemen plaats aan tafel. Tegenover mij gaat een man zitten, die me eerder op de avond enthousiast zijn hand reikte. Hij en zijn vrouw zijn veertig jaar geleden uit Israël in Nederland terechtgekomen. Naast mij zit aan de ene kant een christelijke eindredacteur van de EO/IKON en aan de andere kant een wetenschapsfilosoof die lid is van de Liberaal Joodse Gemeente en op praatafstand zitten nog twee moslims waarvan één stadsdeelbestuurder is. Een gemêleerd gezelschap.
Samen met alle anderen vieren we de seideravond die geleid wordt door de rabbijn, Menno ten Brink. Hoewel de joodse rituelen van de seideravond mij niet helemaal vreemd zijn, ervaar ik het als nieuw. De woorden klinken anders, de liedteksten zijn anders, de gebruiken zijn anders. Maar ik laat me meevoeren en de joden om me heen wijzen mij de weg. Luisterend en kijkend ga ik mee in het verhaal van de bevrijding.
Het aloude verhaal van de slavernij en de bevrijding wordt aangevuld met verhalen van nu. De twee Syrische vluchtelingen vertellen over de verdrukking die ze ervaren en de hoop die ze hebben. De imam houdt ons voor hoe gastvrijheid geleefd moet worden. De voorzitter van de Protestantse Kerk Nederland spreekt over gelijkwaardigheid en vrede. En terwijl ik luister, denk ik: ‘mooie woorden, maar kijk eens naar de mensen die hier zitten. Die proberen deze woorden handen en voeten te geven. We horen niet alleen deze woorden, we leven ze.’
Ik voelde me hierdoor net als een van de vier kinderen die tijdens de sederavond vragen stellen. Ze stellen vragen over het verhaal, maar ze doen dat alle vier op hun eigen wijze. Het ene kind is wijs, het andere kind is gemeen, de derde is niet zo slim en de vierde kan geen vraag formuleren. Deze kinderen symboliseren de vier manieren waarop we naar de wereld kunnen kijken en hoe we ermee omgaan: wijs, slecht, eenvoudig, onmachtig. Woorden klinken wijs, ze uitvoeren kunnen we eenvoudig doen, maar soms weten we niet hoe het aan te pakken. En soms willen we gewoon niet. Ik herken ze allemaal, zowel in de wereld om me heen als in mijzelf.
Toen ik het verhaal over de kinderen hoorde, ervoer ik wijsheid. Ik kreeg diep respect voor de gemeenschap die ons had uitgenodigd. Wat is het wijs om zo te zeggen dat er voor iedereen een plek is en dat we elkaar kunnen helpen om de plek te vinden die bij je past of waar je naar toe wilt.
De wijsheid, de verbondenheid, en de verhalen maakten deze avond tot een bijzondere avond. Het was op meerdere fronten een uittocht uit de slavernij en het begin van vrijheid.
