Europa, daar is het veilig en welvarend, de mensen zijn vriendelijk en respecteren de mensenrechten, dachten ze. Maar eenmaal in Europa ondervinden deze minderjarigen dat het niet zo idyllisch is. Binnen Europa, met name in de Balkanlanden en Hongarije, zijn muren en hekken opgetrokken. Het overschrijden van deze grenzen is extreem gevaarlijk. Het bereiken van hun eindbestemming wordt steeds moeilijker.
Twee Nederlandse documentairemakers Els van Driel en Eefje Blankevoort zochten jongeren op die Europa hadden bereikt en verder willen reizen. Verschillende jongeren vertrouwden hen hun verhaal toe.
De beelden die de Nederlandse makers schieten en de verhalen die ze te horen krijgen zijn hemeltergend. We volgen hen in hun dagelijks leven, waarin ze overleven in illegale arbeid, ze proberen de volgende gevaarlijke barrière op hun reis te doorbreken of ze op het punt staan om op te geven. Maar het zijn ook kinderen die spelen, plezier maken en zelfs van het oversteken van de grens een ‘spel’ maken. Ze zijn kwetsbaar, maar ook vastberaden en onverschrokken. Hun hoop is groter dan hun angst. Maar wat zijn hun mogelijkheden nog in dit kansspel?
Op deze verschillende game levels in Europa ontmoeten we de hoofdrolspelers en duiken we in hun wereld. Ze komen overal vandaan: Afghanistan, Pakistan, Sudan, Nigeria en Syrië. De opnames van de twee documentairemakers maken indruk, zoals het moment dat zij door een paar jongens worden meegenomen naar de grens bij Hongarije. Zodra zij het grenshek naderen gaan er automatisch sterke microfoons aan die hen oproepen niet verder te komen. Als ze dat toch doen, horen ze, zullen ze bestraft worden.
Wat dat betekent hebben ze al meerdere keren meegemaakt. Ze zijn geslagen, gemarteld, uitgekleed en de winterse kou ingestuurd, mobieltjes zijn kapot gemaakt. Het zijn geen uitzonderingen. Zoveel anders dan wat is vastgelegd in het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens.
De aangrijpendste beelden komen van de jongens zelf. Met hun mobieltjes maakten zij filmpjes die je als kijker het idee geven dat je meereist op hun vlucht.
Hun reis noemen ze een game, naar een groot computerspel: Shadow. Door het als een spel te zien houden ze de moed erin. Er zijn dan ook verschillende onderdelen die een naam krijgen, zo is er de treingame, een containergame, maar meestal is het een loopgame. Ze zien ieder onderdeel als een missie. Als je een volgend level bereikt kom je verder, anders begin je gewoon opnieuw. Een mindgame.
Vriendschappen zijn er ook. Soms hebben ze samen plezier, zoals bij het samen zingen van het nummer Should I stay or should I go. Maar uiteindelijk moeten ze elk hun eigen pad zoeken.
Tijdens het Movies that Matter festival vielen de filmmakers in de prijzen, ze kregen daar de hoofdprijs van de Dutch Movies Matter competitie. ‘Hoewel het onderwerp al veel bediscussieerd is in de media, biedt deze film een nieuw perspectief op iets waarvan we dachten dat we het wel wisten’, luidde het juryrapport onder meer. Op de aftiteling van de film staan flink wat credits van vrijwilligersorganisaties uit Zuidoost-Europa die meewerkten om de jongeren en de filmmakers te ondersteunen in hun zoektocht. Bij Shadow Game is ook een gelijknamig multimediaal project gestart, met onder meer een game, fotoseries en updates over hoe het de gevolgde jongeren later verging.
In de laatste beelden van de film zien we twee van hen aankomen bij het aanmeldcentrum voor asielzoekers in Ter Apel. Deze jongens hebben het gehaald. Maar ook voor hen is het nog lang niet game over . Er zullen nog de nodige obstakels komen in de asielprocedure.
Dit artikel verscheen ook in het Friesch Dagblad.
