Ik geef taal en cultuur van Latijns-Amerika en Spanje. De aanstelling op zich was al een avontuur apart, want, nadat ik, eigenlijk tot mijn eigen verbazing (ik had echt gedacht dat ze liever een native speaker zouden willen hebben) te horen kreeg dat de keus op mij gevallen was, volgde nog een koortsachtig traject van bellen en mailen met de Universiteit van Leiden. Het is namelijk al heel lang geleden dat ik daar mijn doctoraal gehaald heb. Dat was in 1984, láng voor de tijd van bachelors en masters en zelfs láng voor de tijd van de digitalisering. Mijn doctoraal stamt nog uit de langvervlogen tijden van handgeschreven bullen, en wel in het Latijn. Dat gaf de nodige problemen hier. Niemand die begreep wat er stond. Nadat men geprobeerd had met google translate van Latijn naar Cantonees te vertalen, bleek er zoiets raars uit te komen dat alle alarmbellen begonnen te rinkelen en alle lichten op rood sprongen. Want was dat diploma van mij nu wel vergelijkbaar met een huidige master?
Zoals gezegd: bellen en mailen met Leiden en het resultaat is tweeledig: de afdeling personeelszaken van de Hong Kong Baptist University heeft een diep respect voor de snelheid en efficiëntie waarmee men in Nederland oud-studenten van dienst en ter wille is. Binnen de kortste keren werden de papieren die, namens de hoogste gelederen van de Universiteit Leiden en de vakgroep Talen en Culturen van Latijns-Amerika, stellen dat mijn diploma een master gelijkwaardig is en dat ik een eerstegraads lesbevoegdheid heb, naar Hong Kong gemaild. En het tweede resultaat is dientengevolge dat ik mijn aanstelling heb en begonnen ben les te geven.
De bijna twintig studenten die ik dagelijks lesgeef zijn toppertjes, merendeels afkomstig uit Hong Kong, maar ook uit mainland China, Japan en Korea. Ze spreken (gelukkig!) redelijk Engels en ze studeren hoofdvakken zoals techniek, muziek, literatuur en bedrijfskunde. Het zijn hardwerkende, ambitieuze jonge mensen met de overmoed, jonge mensen vaak eigen, die hun het besef geeft dat de wereld op hen wacht. Daarbij zijn ze zich zeer bewust waar ze vandaan komen, van de omvang en de macht van hun land. Het trotse antwoord op mijn vraag De dónde eres? (Waar kom je vandaan?) was zonder aarzelen: “Soy de Hong Kong, China”, “Ik kom uit Hong Kong, China”.
En daarmee werd meteen een stevig statement gemaakt. Want lang niet iedereen hier in Hong Kong vindt dat Hong Kong een deel van China is. Een groot deel van de 7 miljoen Hong Kongers wil een ándere invulling geven aan het adagium: “twee systemen, één land” dan Beijing doet. Sinds 1997, nadat Hong Kong niet langer tot de Britse Commonwealth hoorde, spreekt men, net als in het geval van Macau, van een SAR, een Special Administrative Region. Er is een overgangsperiode van vijftig jaar afgesproken. In 2047 zal Hong Kong deel van China zijn. De vraag is alleen: op wat voor manier? Als iedere andere grote Chinese stad of toch anders?
2047 lijkt nog heel ver weg, maar onlangs werd er vanuit Beijing een witboek hierover gepresenteerd (niet geheel toevallig daags nadat, ook in Hong Kong, herdacht werd dat de gebeurtenissen van Tiananmenplein op 4 juni precies 25 jaar geleden plaatsvonden). Uit dat witboek blijkt glashelder hoe Beijing aankijkt tegen de invulling van dat vage adagium: twee systemen, een land: Hong Kong krijgt al haar macht, privileges en rechten van de centrale regering uit Beijing. En die regering, daar is Beijing glashelder over, kan wat het geeft ook weer afnemen.
Vooralsnog is Hong Kong vooral een stadsstaat, met een eigen munt, eigen grenzen en paspoort, eigen wettelijke systemen, fiscale en budgettaire onafhankelijkheid en een eigen vertegenwoordiging in verschillende internationale organisaties. Heel veel mensen in Hong Kong willen dat zo houden, maar vinden dat de bestuurders er hier niet genoeg voor opkomen. Zij zijn, in hun ogen niet meer dan stropoppen van Beijing die de eigenheid van Hong Kong verkwanselen. Er volgden na het witboek dan ook meteen felle protesten waarbij honderden probeerden het parlementsgebouw binnen te dringen en de politie hard optrad.
One country, two systems… De manier waarop Hong Kong naar Beijing kijkt doet mij soms wel denken aan de manier waarop vanuit Den Haag naar Brussel gekeken wordt. Wie bepaalt wat we zelf regelen en waar komt Brussel om de hoek kijken? Hoe behouden we zeggenschap en komen onze politici wel voldoende voor onze eigen, lokale belangen op?
Het grote verschil is naar mijn mening dat de kracht van de Europese samenwerking gelegen is in gedeelde waarden. De EU is een waardengemeenschap en dat kan ik van China nu niet direct zeggen.
Ondertussen ben ik wel benieuwd hoe lang het nog zal duren voordat studenten Spaans in Nederland op de vraag “?De dónde eres?” trots antwoorden “!Soy de Holanda, Europa!”
