Assepoester wurmt zich in haar glazen muiltje en de prins is van haar. Zonder een krap muiltje, dat toch past, geen prins. Wanneer is de vrouw eindelijk bevrijd en kan ze zichzelf zijn? In de jaren 90 werd de emancipatie van de vrouw als afgerond beschouwd, maar niets is minder waar. Wanneer je nu het filmpje van koningin Mathilde en haar twee dochters goed bekijkt tijdens de Nationale Feestdag in België, vraag je je van alles af: zijn ze alleen maar feestelijk gekleed en geschoeid of toch bezig met een evenwichtsoefening, onder het motto: wie blijft het langste overeind? Wankelend over de Brusselse kasseien op paalhoge hakken weten de drie vrouwen maar net overeind te blijven. Ook de jongste dochter Eléonore van 15 is dit lot al beschoren: lopen op een punthak van tien cm hoog op de bolle stenen. Doe het haar maar na. Dat geldt overigens voor meer koninklijke presentaties.
Onze weer-en nieuwsvrouwen staan in elk jaargetijde op stiletto’s voor het scherm te vertellen over zon, regen, onweer en wind. Ook vrouwelijke gasten in de praatprogramma’s zie je zitten met hun hooggehakte benen slingerend om een niet zo comfortabele stoel, waar de camera telkens naar afdaalt, alsof het iets zou toevoegen aan de diepgang van het gesprek. Wie verzint zoiets?
Het dragen van hakken was een oude oosterse gewoonte van mannen, gemakkelijk bij het paardrijden en vechten omdat de hak achter de stijgbeugel steun gaf. In Europa werd die mode van schoenen met hakken ook eerst door mannen overgenomen, al had dat vaak een praktischer doel: sommige mannen waren erg klein en smokkelden er zo vijf centimeter bij. Lodewijk XIV ontketende met zijn (rode) hakkenschoenen een mode voor mannen (eind 17e eeuw). Hoe hoger de hak, hoe meer status. Als mode voor vrouwen ontstond de hoge hak in navolging van die mannenmode: de salonmuiltjes. Die schoenenmode voor mannen verdween later, al liepen de Beatles wel weer op laarzen met hakken. Maar de vrouw bleef zich sindsdien wankelend op die modehakken voortbewegen, enkele periodes van platte schoenen daargelaten.
Het lijkt wel of vrouwen eeuwig met allerlei levensbeperkingen moeten omgaan, waarvan ze zich vervolgens moeten bevrijden. Vroeger het korset, nu de stiletto’s. Verontrustender nog is het huidige vrouwbeeld van de esthetische geneeskunde, waaraan zelfs meisjes in hun vroege pubertijd willen voldoen, via de haar opgedrongen schoonheidsidealen op Tiktok. Kunstmatige ‘schoonheid’ is het nieuwe en veel gevaarlijker korset.
Laten we, voordat we oordelend naar andere tradities kijken, eerst onszelf opnieuw bevrijden. Want mogen we eigenlijk dragen wat we willen, wanneer en hoe we dat willen? Mogen we zijn wie we zijn, oud, jong of middelbaar? Misschien dat de Birkenstocks van Barbie (in de film) een nieuw tijdperk inblazen, ook al gaat dat wel weer via een gelikte marketingcampagne die op vrouwen afgevuurd wordt.
Kennelijk geldt nog steeds het oude adagium: bevrijd de vrouw, bevrijd jezelf van fillings en stiletto’s, kies zelf de schoen die jóu past. Veel mode is onnatuurlijk, niet vrouwvriendelijk en voert je terug naar een nieuw soort korset maar dan voor gezicht en voeten.
