‘Inspire’

Sara Khan is een Britse moslim mensenrechtenactivist en directeur van Inspire, een vrouwenrechtenorganisatie contra extremisme, die zij in 2009 samen met anderen oprichtte . Zij levert bijdragen aan kranten en verschijnt regelmatig in Britse televisie- en radioprogramma’s. Ze haalde haar Master Farmacologie aan de Universiteit van Manchester, werkte enige tijd in een ziekenhuis, maar voelde dat niet als de vervulling van haar potentieel. Zij voelde zich altijd al maatschappelijk betrokken en vond dat ontsporingen als huiselijk geweld, kindermishandeling en seksueel geweld, vanuit de Brits-Pakistaanse moslimgemeenschap zelf onder ogen moesten worden gezien en aangepakt. Na de terroristische aanslagen in Europa, richtte ze zich op een strategie tegen radicalisering en terrorisme.

Over haar motivatie om te inspireren met Inspire vertelt ze: “Moslimouders denken over het algemeen dat als meisjes een hoofddoek dragen en naar Koranles gaan, het wel in orde komt met de kinderen. Maar ze weten niet wat ze verder lezen en in wat voor levensvragen en ervaringen ze terecht komen, waarbij ze hun eigen antwoorden vinden die ze thuis niet meer bespreken. Kinderen gaan dan ongemerkt verschillende kanten op. Ze kunnen gaan radicaliseren of juist ruimer en vrijer gaan denken. En alle andere uitersten en alles ertussenin. Je moet je als moslimouders in deze tijd bewust zijn van de interpretatie van de islam die de kinderen volgen. Als het een interpretatie is die geweld aanmoedigt en dehumanisering van ‘de ander’ predikt, dan heb je echt een probleem. Dan moet je in staat zijn je eigen kind tot zelfstandig denken uit te dagen. De rebellie die kinderen tijdens de puberteit in zich dragen kan beter tegen extremisme en terrorisme worden ingezet dan tegen de ouders en de goedwillende omgeving.”

Bevrijding van extremisme

Sara Khan kwam in 1980 in Bradford ter wereld, uit Pakistaanse ouders. Zij is bekend van oneliners als, ‘niet het ezelgebalk van de polarisatie kan het geluid van onze gedeelde toekomst zijn!’ en stond op tegen het patriarchaat, dat wil zeggen tegen de dominante positie van mannen, en daagde zowel de extremistische moslims als extreem rechts uit. Ook schreef ze de bestseller The Battle for British Islam: Reclaiming Muslim Identity from Extremism. Het boek waarmee ze – naast de Koran – op een onbewoond eiland zou willen zitten is: The Great Theft: Wrestling Islam from the Extremists van schrijver Khaled M. Abou El Fadl.

De buitengewoon negatieve wereldbeschouwing onder radicaliserende jonge moslims raakte haar zo, dat ze bij wijze van spreken ‘aan de keukentafel’ – Inspire oprichtte. Ze zegt hierover: “Je hebt geen indrukwekkend kantoor of volle bankrekening nodig om in staat te zijn de morele noodzaak te zien om de moslimjongeren bij te staan die zich verliezen in de valse propaganda van IS en die van repliek te dienen.” Maar dat betekende wel dat zij van de ene op de andere dag een vrijwilligster zonder inkomen was geworden.

Zowel zij zelf als haar familie leefden vanuit andere hoop en ambities: een carrière met alle toeters en bellen! Wat dacht haar familie toen ze haar nek uitstak en het kritisch analytisch domein van ‘het breed maatschappelijk debat’ betrad? “Zowel mijn man en schoonfamilie als het gezin waarin ik ben opgegroeid, waren een grote steun voor mij. Ze hebben mij zonder meer in staat gesteld dit werk te doen.” Vanuit Inspire vormt zij het hart van diverse campagnes om vrouwen bewust te maken en aan te moedigen om op te staan tegen het extremisme en de radicalisering van moslims.

‘Huismoslim’

Inspire is een NGO waarvoor Sara Khan door het land reist, scholen bezoekt, workshops geeft, in diverse fora zitting neemt en ook deelneemt aan de speciale eenheid tegen extremisme. Ook lanceerde zij de Inspire campagne, Djihâd tegen geweld en de anti-ISIS campagne #makingastand, die werd gesteund vanuit het ministerie van Binnenlandse Zaken. Na de zelfmoordaanslagen in Londen zat Sara Khan in de werkgroep Aanpak Extremisme en Radicalisering van het ministerie van Binnenlandse Zaken. Zij zette haar werk voort in de Due Diligence and Counter-Extremism Expert Reference group – wat je misschien kunt vertalen met ‘Klankbordgroep Gepaste Zorgvuldigheid en Contra-Extremisme’ van het ministerie van Onderwijs.

Dit soort benamingen van commissies en comités, die zelfs in de afkorting je tong in een knoop dwingen, maken nog net duidelijk waar ze voor staan. Met ‘gepaste zorgvuldigheid’ wordt onder meer bedoeld dat we niet alle moslims over één kam moeten scheren, maar ook niet met de standaard dooddoeners moeten komen. Dat we het over criminelen en terroristen hebben en niet over dé moslims. Terwijl juist het in één adem noemen van de stenen des aanstoots Islam, Koran, Moslims zo goed werkt… en daarmee het onderscheid ‘extremisten’ en ‘moslims die wel normale mensen lijken’, zo mooi dichtslibt.

Haar samenwerking met genoemde werkgroep en klankbordgroep leverde haar onder extremistische moslims de titel ‘huismoslim van de overheid’ op. Wat niet veel indruk op haar maakte: “Als je een onafhankelijk denkende vrouw met een eigen mening bent die een organisatie als Inspire uit het niets opbouwt, dan word je van allerlei dingen beschuldigd. Voornamelijk omdat de grote meerderheid van moslims slechts één traditioneel model van de Islam kent. Het model waarin je de vuile was niet buiten hangt. Terwijl ik ervan uitga dat wat ik doe precies is wat de Islam van mij vraagt. De Koran vraagt van ons rechtvaardigheid te betrachten en daarvan getuigenis af te leggen ‘zelfs als het tegen onszelf, onze ouders of onze naaste familie is. 1] Daarbij komt dat ik net zo open ben in mijn kritiek naar extremistische moslims als naar de overheid.”

 

Sara-Khan-51
Screenshot van de website Inspire via: www.wewillinspire.com

Preventiestrategie

Sara Khan is in haar werk voorstander van de ‘voorkomen is beter dan genezen strategie’. Dit betekent dat er wordt gewerkt aan een netwerk van mensen op sleutelposten; leerkrachten, maatschappelijk werkers, jeugdwerkers, etc. die tijdig aan de bel trekken als een meisje of jongen dreigt te radicaliseren. Ook dit heeft haar onder moslims karrevrachten aan kritiek opgeleverd. “Maar”, zegt zij, “we hebben preventiestrategie nodig. De dreiging die IS voor de moslimjeugd in Europa vormt is niet langer denkbeeldig. Het dreigingsniveau is hoog. IS blijkt in staat jonge mensen in Europa tot terreurdaden te bewegen. Een deel van de moslimjongeren anonimiseert en verlaat vroegtijdig de prestatie- en consumptiecultuur. Zij denken een verschil te kunnen maken in een door religie aangekondigd historisch gebeuren. Een Armageddon.”

Echter: in niets lijken de geestelijke en wereldse leiders van IS op de mythologische leiders in de beschrijvingen van de Apocalyps in de islamitische overlevering. De kern van IS wordt gevormd door de genadeloze slachters van de voormalige elitetroepen van Saddam Hoessein en lijkt sprekend op dat van ‘Los Zetas’, een zeer gewelddadige gang, geleid door voormalige gespecialiseerde commando’s van het Mexicaanse leger, zwaar bewapend en goed uitgerust. Hun tactieken: onthoofding, foltering en willekeurige slachting.

Grooming

Naast eerder beschreven rekrutering, maken IS vertegenwoordigers gebruik van de allerlaagste criminele methoden als ‘grooming’. Grooming is het winnen van het vertrouwen van een kind met het oogmerk om tot seksueel contact te komen. Grooming op straat door Pakistaanse mannen heeft eerder voor grote opschudding in de moslimgemeenschap van Engeland gezorgd – wij kennen in Nederland de ‘loverboys’. Wanneer grooming plaatsvindt binnen een digitale omgeving wordt het ook wel digitaal kinderlokken genoemd. Dit is voornamelijk het domein van witte Europeanen. Het vertrouwen winnen van heel jonge meisjes, om ze vervolgens in te zetten om jonge mannen te lokken zich op te offeren voor de heilige strijd, is voor moslimouders een gruwelijke werkelijkheid geworden.

Khan zegt hierover: “Het meest hoopgevende dat wij ouders kunnen bieden is een vroegtijdige ingreep. Een hand uitsteken naar jonge mensen is dagelijks werk geworden voor Inspire. Dat wil zeggen: met zelfvertrouwen de argumenten weerleggen van de wereldbeschouwing die het de terroristen mogelijk maakt om jongeren te radicaliseren. Dit is van het grootste belang. Er zijn derde generatie Europese Moslims – sommigen zijn 13 jaar oud – die in IS gebied willen leven en die geloven dat je een goede moslim kunt beoordelen naar de mate waarin hij het westen haat. Het dient aan deze jonge moslims duidelijk gemaakt te worden dat het niet het westen is dat de vijand is, maar het islamitisch extremisme dat hen dwingt hun meervoudige identiteit, hun toekomst, hun eigen familie en hun universele mensenrechten te verwerpen.”

Goed samenleven

Het gaat daarbij niet om een ‘clash of civilizations’, maar om de vraag: wat is een goede samenleving? Meestal wordt ‘het goede leven’ of ‘de goede samenleving’, sociaaleconomisch geformuleerd. Het gaat eerder om de door Bas Heijne geformuleerde vragen: ‘Wat bindt een individu aan de samenleving waar hij deel van uitmaakt? Wat hebben wij met elkaar te maken? Wat zijn we aan elkaar verschuldigd? Vragen van alle tijden, wezenlijke vragen.” 2]

(wordt vervolgd).

 

Voetnoot:
1] Zie Koranvers 4:135
2] Heijne vervolgt: “Maar de paradox wil dat het debat tegenwoordig juist wordt gevoerd vanuit een diep gevoeld gebrek aan gemeenschappelijkheid – waarbij steeds meer mensen, met heel verschillende achtergronden, het gevoel hebben dat ze juist door de samenleving niet als volwaardig worden gezien, dat ze niet echt mee mogen doen, of dat er op hen neer wordt gekeken. Dat roept een lastige vraag op: hoe kan je een volwaardige discussie voeren, als je het gevoel hebt dat je niet als volwaardig wordt gezien? Hoe kan je over de inrichting van de samenleving debatteren, wanneer je het gevoel hebt dat je geen volwaardige rol in die samenleving wordt toebedeeld?”

Abdulwahid van Bommel

Schrijver / Vertaler

Abdulwahid van Bommel is schrijver en vertaler. Zijn nieuwste boek is Koranuitleg voor kinderen.
Profiel-pagina
Nog geen reactie — begin het gesprek.