Op allerlei manieren zet ik me in voor dialoog, inter-levensbeschouwelijke relaties, bewustwording rondom racisme en discriminatie. En daarin wordt steeds weer duidelijk dat er een grens is aan de inzet voor verbinding, begrip en empathie. Zeker wanneer die inzet niet wederkerig is en geweld, onderdrukking en uitsluiting het gevolg zijn. Juist wanneer het gaat om scheve machtsverhoudingen. Het is gevaarlijk wanneer compassie leidt tot pacificatie en passiviteit.

Rationeel
In eerste instantie lijkt de blog over Wilders van Jasper Klapwijk rationeel, verstandig en barmhartig. Klapwijk voelt zich verbonden met de mens Geert Wilders. Hij trekt zelfs een vergelijking tussen de politicus en hemzelf. Beiden zouden zich eens hebben vergist in de achtergrond van de moordenaar van Pim Fortuyn. Dat zou een ‘radicale moslim’ zijn geweest. Natuurlijk is dat niet het geval, het betrof milieuactivist Volkert van der Graaf.

In het geval van Wilders was het overduidelijk geen vergissing. Hij sprak in het bewuste interview uitgebreid over Fortuyn en zijn partij, maar claimde achteraf dat hij het over Theo van Gogh had. In de context volstrekt onaannemelijk. Klapwijk gelooft echter in een onschuldige, menselijke fout en verwijt zijn minder empathische vrienden Wilders niet langer als een mens te zien.

Medelijden
Vervolgens schrijft Klapwijk: “Toch heb ik medelijden. Het gaat al een tijd niet goed met Wilders. Hij radicaliseert, sluit zichzelf bewust buiten, wil niet meer praten met anderen. Zijn broer valt hem af. Hij voelt zich bedreigd en zijn beveiliging blijkt zo lek als een mandje. En hij verliest weer in de peilingen, zoals altijd als de verkiezingen eraan komen. Ja, hij ontmenselijkt moslims. Hij demoniseert de islam. Maar hij is geen duivel, hoe boos hij ook kijkt. Hij is een bange man, met heel sterke overtuigingen. Net als ik.”

Hier maakt Klapwijk een paar onbegrijpelijke stappen. Eerst toont hij medelijden voor een politicus die zelf kiest voor radicalisering, verwijdering en buitensluiting, en daardoor kritiek krijgt (van zijn broer), en last heeft van dalende peilingen. Is dat nu nobel of naïef? Vervolgens bagatelliseert hij de dehumanisering van moslims en demonisering van hun geloof door te stellen dat Wilders geen duivel is, maar slechts een overtuigde bange man. “Ja hij doet slechte dingen, maar dat komt omdat hij bang is.”

Dat is zeker naïef en doet afbreuk aan de welbewuste en autonome acties van Wilders. Waarom zou je dat doen?

Acuut gevaar
Wilders is inderdaad geen duivel. Wilders is wel gevaarlijk. Hij is een politicus met macht en invloed. Hij is de verpersoonlijking van een politiek die al jaren onze samenleving beschadigt. Aangezien de peilingen hem én zijn geestverwanten van de VVD en CDA een toppositie toebedelen lijkt het gevaar van de PVV alleen maar groter. Acuut zelfs.

Zo gezien is Wilders inderdaad zijn mens-zijn ontstegen en staat hij voor iets groters en gevaarlijker. In die zin is hij – deels door zichzelf, deels door aanhangers en tegenstanders – gedehumaniseerd. Op een andere manier dan moslims dat zijn.

Moslims zijn in het politieke debat ongewild van een grote diverse groep gereduceerd tot één gevaarlijke of verdachte stereotype. Ondertussen wordt Wilders nog altijd overladen met media-aandacht, als een spannende kandidaat, die misschien wel gevaarlijk is, maar ook van katten houdt en heus het beste met zijn achterban voorheeft. Alsof het een spel is, waarbij we eens zullen zien hoe ver het kan gaan. En daarbij schuift de grens van wat we normaal vinden dus steeds verder op. Obama werd terecht verweten dat hij zijn dreigement rondom de rode lijn voor Assad niet naleefde. In Nederland is een rode lijn bij Wilders niet eens serieus bespreekbaar. Er is een oranje lijn die steeds weer verder van de beschaving af komt te liggen.

Grens
‘Linkse mensen’ krijgen vaak het verwijt dat ze te veel begrip hebben voor mensen die crimineel of gewelddadig zijn. We zouden te zeer kijken naar de context waarin iemand crimineel wordt, of radicaliseert. Slechte jeugd, traumatische ervaring, systematische achterstelling. Klapwijk oefent in die gevallen ongetwijfeld ook compassie. Wat mij betreft is dat soms passend.

Maar er is een gezonde grens voor begrip en compassie voor de slechteriken van deze wereld. En die grens is ruimschoots overschreden wanneer iemand uit de dominante bevolkingsgroep al ruim 20 jaar deel uitmaakt van een elitaire invloedrijke partij (VVD/PVV) en jarenlang doelbewust en succesvol werkt aan het cultiveren van wantrouwen en haat. Sympathie en compassie voor de mens-Wilders zijn nu een vorm van bagatellisering die, zeker zo kort voor de verkiezingen, ongepast en gevaarlijk is. Het pacificeert. Het maakt passief.

Compassie
Was Wilders slechts één bange, onwetende man zonder macht en invloed, en zonder vrienden in de wereld, dan kon ik wellicht compassie voor hem opbrengen: vergeef hem, want hij weet niet wat hij doet. Maar deze invloedrijke politicus en zijn politieke strijd verdienen niets anders dan afkeuring. Wilders weet precies wat hij doet, net als de mensen om hem heen en zijn volgers. VVD, SGP, CDA en andere partijen hollen zeer bewust achter hem aan.

Islamofobie is in een vergevorderd stadium van normalisering. Ga mediaberichten, columns, verkiezingsprogramma’s en –debatten van de afgelopen vijftien jaar maar na.

Compassie valt toe aan hen die het onderspit delven door deze woorden en acties. Degenen die nu, en straks, leven in onvrijheid, zorgen en woede. De mensen die extra vriendelijk menen te moeten lachen in het OV om te laten zien dat ze ok zijn (iedereen heeft het recht om met een chagrijnige kop in de bus te zitten!), nauwelijks aan de bak komen of keer op keer dreigingen en geweld tegen hun gebedshuis gericht zien.

Persoonlijk kijk ik zeer uit naar het einde van het tijdperk-Wilders. Misschien dat ik weer medelijden met hem zal voelen als hij een oud, bitter en fragiel mannetje is. Kortom, wanneer hij weer mens geworden is.

 

B Mijland bw

Bart Mijland

Humanist

Bart Mijland is de Groen & Kleurrijke Humanist en houdt zich bezig met vraagstukken rondom duurzaamheid, diversiteit en inclusie. …
Profiel-pagina
Al 2 reacties — praat mee.