Volgens een onderzoek waar Trouw onlangs over berichtte, zijn er in Nederland nog zo’n 3 miljoen mensen die min of meer regelmatig in de Bijbel lezen. Ervan uitgaande dat jongeren dat nog weer minder doen dan ouderen, zijn er in de meeste klassen nog maar weinig leerlingen voor wie de Bijbel een belangrijk boek is.
Ik werk als docent levensbeschouwelijke vorming aan een protestants-christelijke school voor voortgezet onderwijs waar homoseksuele leerlingen gemakkelijker uit de kast komen dan dat gelovige leerlingen openlijk verklaren dat ze de Bijbel lezen en naar de kerk gaan. Het eerste vind ik uitermate verheugend, het tweede ronduit jammer. Maar ik wil niet terug naar de tijd toen de Bijbel nog volop gelezen werd en homoseksualiteit nog als een zonde gezien werd en vrees dat er een oorzakelijk verband tussen beide bestaat dat bovendien de kern van het probleem aan het licht brengt.
Geloven is in het verleden ontaard in het aannemen van een set ongerijmdheden waar het gezonde verstand en het menselijke hart zich tegen verzetten. Zo is – en wordt! – er met een beroep op de Bijbel gezegd dat praktiserende homo’s naar de hel gaan en ook anders- en niet-gelovigen voor eeuwig zullen worden afgewezen. In vrijwel alles werd een benepen moraal gedicteerd die niet alleen een rem zette op het persoonlijke leven maar ook op wetenschappelijk onderzoek en ontwikkeling. Daarbij werd uitgegaan van een deprimerend mensbeeld dat het ontwikkelen van een gezond zelfvertrouwen frustreert. Christelijk geloof, kerk en Bijbel worden door velen helaas terecht geassocieerd met dwang, domheid en saaiheid en het wantrouwen zit diep bij kerkverlaters en bij hen die toch al weinig of niets van geloven moeten hebben. Soms heb ik de indruk dat de kerk – en zeker de kerk als machtsinstituut – tot de grond moet worden afgebroken voor er voorzichtig van een nieuw verstaan van het Oude Boek sprake kan zijn.
Psychoanalyticus Erich Fromm (1900-1980) gaat uit van twee soorten religie: de autoritaire die gehoorzaamheid aan leer en gezag eist, en de humaniserende die mensen aanspoort en helpt hun menselijk potentieel waar te maken. Filosoof Alan Watts (1916-1973) wijst op drie ontwikkelingsstadia van religie: het magische stadium waarin de mens offert om de goden op zijn hand te houden; het ethische waarin goed gedrag beloond, wangedrag bestraft wordt en angst een grote rol speelt; en het stadium van de transformatie waarin religie de mens tools en oefenstof aanreikt voor het exploreren en ontwikkelen van zijn menselijkheid.
Er zijn kerken waar serieus werk wordt gemaakt van de broodnodige transitie naar de fase van de transformatie maar er is en wordt zoveel schade aangericht vanuit een autoritaire en zelfvoldane geloofsbeleving dat het handelsmerk ‘kerk’ voorgoed uit de gratie lijkt te zijn en de Bijbel door nog slechts weinigen als waardevol kan worden gezien.
Waar echter duidelijk wordt dat transformatie tot ware humaniteit het project van het Oude Boek is, kan de verlegenheid doorbroken worden. Zo zijn leerlingen wel degelijk geïnteresseerd wanneer een moraliserende of evangeliserende uitleg achterwege blijft en gekozen wordt voor een existentiële benadering. Ik licht dit toe met twee voorbeelden.
In willekeurig welke klas roept het gebod ‘Gij zult geen andere goden dienen’ in eerste instantie weerstand op: het lijkt te gaan om een autoritaire eis van een jaloerse en veeleisende god die niet bepaald sympathiek overkomt. Leerlingen herkennen zich echter in de oproep tot integriteit die er van deze aanwijzing tot zinvol leven uit gaat: houd vast aan waar je ten diepste in gelooft en waai niet met alle winden mee. Het is taal die ze verstaan.
Het begrip zonde doet de meeste leerlingen al snel denken aan stout en ongehoorzaam zijn en aan de straf die daar natuurlijk op volgen zal – aan de boze leraar die je op je donder geeft wanneer je je huiswerk niet gemaakt hebt. Maar ze gaan open voor de diepere betekenis: ‘je bestemming missen’ want dat is het laatste wat ze willen. Uit eigen ervaring weten ze hoe lastig het is zichzelf te zijn en velen van hen worstelen met gevoelens van minderwaardigheid en depressiviteit. Het laatste waar ze dan op zitten te wachten is een vroom opgeheven vingertje, maar oprechte aanwijzingen vanuit geleefde solidariteit en herkenning zijn zeer welkom.
Op de school waar ik werk, komen leerlingen uit voor hun seksuele geaardheid en zetten zo een belangrijke stap in het vinden van hun eigen, authentieke bestemming. Wat mij betreft is dat belangrijker dan dat ze de Bijbel lezen. Maar als ze die toch opendoen, hoop ik dat zij er in zullen ontdekken dat iedere mens de opdracht heeft te zijn wat hij naar zijn aard en wezen is en dat ze door uit de kast te komen gehoor hebben gegeven aan de oer-Bijbelse oproep tot bevrijding.
De verlegenheid met de Bijbel in het onderwijs is dan ook het grootst waar het verlangen naar waarachtig leven botst op een muur van dogmatische betweterij met een beroep op een autoritaire God. Zolang die muur niet geslecht wordt, blijft het tobben op een uiteindelijk doodlopende weg. Waar dat wel lukt, opent zich een weg tot een nieuw verstaan van waar het in het Oude Boek om gaat: bevrijding tot waarachtige menselijkheid.
Dirk van de Glind ontwikkelde de methode Vensters voor de onderbouw van het voortgezet onderwijs. Deze methode gaat uit van een existentiële benadering van het Oude Boek. Voor informatie en/of het aanvragen van presentexemplaren: klik hier.
Eind oktober verschijnt Volwassen Geloven † Denken – een oproep tot universele menselijkheid, waarin Van de Glind uitgebreid schrijft over zaken die in dit artikel slechts kort konden worden aangestipt. Voor meer informatie en een eerste indruk: klik hier.
Wat een goed stuk, Dirk.
Dáár gaat het om bij alle heilige boeken:
Een vertaalslag maken van de letterlijke teksten naar de achterliggende bedoeling ervan. Die lering is universeel en tijdloos.
Het woord “Torah” wordt vaak (abusievelijk) vertaald met “Wet”.
Om een wonderlijke reden krijg ik dan meteen de behoefte om iets “stouts” te doen.
Een betere vertaling is echter: Onderwijzing, Lering.
Ik zei het al eerder in een ander blog: Heilige Boeken zijn WERKBOEKEN.
Zoals een wurm bladafval verwerkt tot vruchtbare humus, zo hoort een mens te knokken met zo’n tekst tot hij verwerkt is tot de boodschap die speciaal voor die unieke mens erin verstopt zit. Speciaal voor die specifieke tijd, die bijzondere plek, die uitzonderlijke omstandigheid en die mens.
Naar de Hebreeuwse letters T R H betekent het woord zoiets als “Tot het einde gaan. Tot het begrepen is. Waarna er vreugde zal zijn.”
Niks ouwe boeken.
Altijd actueel.
Dag Louse, Dank voor je plezierige reactie. Het zal je niet verbazen dat ik er van harte mee instem. WERKBOEKEN en het beeld van de wurm en de humus – Mooi, daar kan ik wat mee!
Met hartelijke groet,
Dirk van de Glind
Binnen de Joodse Traditie betekent Torah niet Onderwijzing, of lering, maar Gods Onderwijzing, vandaar dat wij elke ochtend bidden dat de Eeuwige ons uit Zijn Torah onderwijst (tegenwoordige tijd).
Onderwijzing houdt een doorlopend dynamisch leerproces in en zodoende staan Torah en wetenschap niet op gespannen voet met elkaar. Beiden sluiten, voor de in God gelovige Joden, elkaar niet buiten, maar juist in. De Torah is geen bedreiging voor de wetenschap en de wetenschap niet voor de Torah.
De groep religieuze leiders en psychiaters die homoseksualiteit zien als zondig en als een ziekte wordt steeds kleiner. De geschiedenis van Sodom en Gammorrha maakt heel iets anders duidelijk, hoef je alleen maar naar de tekst te kijken zoals die er letterlijk staat. Heeft helemaal niets met homoseksualiteit te maken, maar dan ook werkelijk helemaal niets! Zij die deze tekst gebruiken om homoseksualiteit te veroordelen zou ik willen adviseren eerst eens te leren lezen wat er feitelijk staat.
Geachte Heer Heyl, beste Benjamin,
Dank voor je reactie, mooi hoe je aangeeft dat voor in God gelovige Joden wetenschap en Torah niet op gespannen voet staan. Dank ook voor je kanttekening bij Sodom en Gammorrha!
Met hartelijke groet,
Dirk van de Glind
Geachte Dirk van de Glind,
wat een slecht stuk en een grove vertekening van het christelijk onderwijs. Moeten uw leerlingen dit ook allemaal voor zoete koek slikken en op uw gezag aannemen? U voert geen enkele onderbouwing aan voor uw boude uitspraken.
Als ik minister van onderwijs was dan zou ik een christelijke school, die verlegen is met de bijbel meteen sluiten.
Het is u kennelijk niet bekend, dat er nog talloze christelijke scholen in Nederland zijn, waar de Bijbel als leidraad wordt gehanteerd en als gezaghebbend wordt aanvaard en (inderdaad) de autoriteit van God wordt erkend.
Maar met eelke autoriteit doet u eigenlijk al dit soort beweringen?
Geachte Heer Karssenberg,
Kennelijk heb ik een gevoelige snaar bij u geraakt en het is goed dat u dat laat weten. Graag beantwoord ik dan ook uw vragen.
Of mijn leerlingen mijn beweringen voor zoete koek moeten slikken? Integendeel, ik geef zoveel mogelijk aan dat ze dat juist niet moeten doen, maar zélf na moeten denken. En dat ze daarbij te rade moeten gaan bij wat ze diep aanvoelen als juist en goed.
Met welke autoriteit ik mijn beweringen doe? Met geen andere dan die van wat ik zelf diep van binnen aanvoel als juist en goed. En wat ik als goed of juist als niet goed ervaar, wordt mede ingegeven door wat ik met zorgvuldig lezen en luisteren uit onder meer de Bijbel op hoor klinken, maar ook door de ervaringen van mensen op mijn weg. Ik ben er helaas velen tegengekomen die beschadigd zijn door de kerk en door wat er ‘in Gods naam’ tegen hen gezegd en gedaan is.
Wanneer u zeker weet dat u handelt en spreekt – ook in uw reactie naar mij – met de autoriteit van God en de Bijbel dan geef ik me gewonnen. Ik kom namelijk niet verder dan dat ik hoop dat wat ik zeg en doe in lijn is met waar ik ten diepste in geloof.
Met vriendelijke groet,
Dirk van de Glind
Geachte Dick,
Maar u schrijft ook: ‘Geloven is in het verleden ontaard in het aannemen van een set ongerijmdheden waar het gezonde verstand en het menselijke hart zich tegen verzetten.’
U zegt hier toch, dat geloven per definitie leidt tot het aannemen van onredelijke en immorele opvattingen?
Volgens het christelijk geloof is de God van het Oude Testament dezelfde als de Vader van Jezus Christus, die in de Bergrede als het ware de grondwet van het koninkrijk der hemelen heeft uiteengezet. Hoe kunt u dat volkomen negeren in uw betoog? Is het u ontgaan, dat Jezus een ‘overspelige vrouw’ niet veroordeelt, maar tegelijk losbandigheid in huwelijk en relaties afwijst? Als het gaat om de afwijzing van homosexualiteit dan staat dat ook in het kader van een verbod op de losbandige praktijken, zoals die bij de volken rond Israel voorkwam, vaak in het kader van afgodsdienst. Ook kinderoffers en incest werd scherp veroordeeld.
Hoe kunt u, zonder bewijs of voorbeelden te noemen zulke scherpe en ongenuanceerde uitspraken doen over christelijk onderwijs, dat wil uitgaan van het gezag van de Bijbel. En waar juist met een beroep daarop leerlingen wordt voorgehouden, dat God losbandigheid en onrecht verbiedt en zal oordelen. Maar waar tegelijk wordt onderwezen, dat we liefdevol moeten omgaan met alle mensen om ons heen, ook degenen die misschien door eigen schuld in de problemen zijn geraakt.
Henk, zoals u wellicht weet kent het jodendom ook de Talmoed en wanneer ik de evangelisten lees kan ik werkelijk niets nieuws ontdekken wat Jezus van Nazareth te berde brengt wat het jodendom niet kent. Een voorbeeld wat u aanhaalt over de overspelige vrouw: reeds voor de verwoesting van de Tweede Tempel werd de doodstraf afgeschaft,dus ook de steniging.
Ook de Bergrede bevat helaas wellicht, helemaal niets nieuws.
Het begrip Oude Testament kennen wij terecht niet en terecht niet omdat de inhoud zo actueel is als het maar zijn kan en de Mondelinge Torah, Talmoed, er volledig bij hoort.
Tot slot: zowel binnen het jodendom als het christendom worden de teksten uit TeNaCH en de Bijbel zeer uiteenlopend verstaan en begrepen en dus geinterpreteerd. Wellicht een troost voor ons allen. Wij zijn God niet en is ons verstaan, begrijpen en interpreteren altijd menselijk. Niets meer en niets minder.
De verhouding tussen Jodendom en christelijk geloof, de overeenkomsten en verschillen is een andere discussie. U moet het dan toch met mij eens zijn, dat de uitspraak die ik aanhaalde (‘Geloven is in het verleden ontaard in het aannemen van een set ongerijmdheden waar het gezonde verstand en het menselijke hart zich tegen verzetten’) heel onjuist en op zijn minst heel generaliserend is?
Wie vandaag de dag zou zeggen: ‘Moslims zijn dom en immoreel en gewelddadig.’ kan (terecht!) rekenen op forse kritiek. Maar waarom dan terecht zoveel genuanceerdheid ten opzichte van hen die de Koran als gezaghebbend ervaren, terwijl christenen die het gezag van de Bijbel erkennen mogen worden afgeschilderd als onredelijk en immoreel?
Ik begrijp daar ook niets meer van Henk, het heeft gewoon met gevoeligheid te maken. En dat je kinderen niet meer gewoon kunt onderwijzen wat er in de bijbel staat en hoe je dat zou kunnen interpreteren naar het heden (lijkt me heel wat leerzamer dan allerlei hypes, postmodern dit en dat en grillen van maatschappijleer), en in plaats daarvan alles alvast tot de grond wilt afbreken, hoe kan dat terwijl in bijna al die andere vakken vrijwel geen vrijheid meer wordt gelaten voor leerkrachten? Zomaar wat spuien wat er in jouw (getroubleerde)binnenste omgaat, het moet niet gekker worden!
Henk, je hebt zeker een punt. (‘Geloven is in het verleden ontaard in het aannemen van een set ongerijmdheden waar het gezonde verstand en het menselijke hart zich tegen verzetten’). Zelf vind ik het ongelukkig geformuleerd omdat we niet de fout moeten maken om het verleden te beoordelen vanuit het nu. Er zijn zaken gebeurd die we vandaag kunnen omschrijven als ontaard en inderdaad op basis van Gods Woord.
We hoeven daar vandaag niet onder te lijden want de zonden der vaderen, gaan niet over op de kinderen. Het is wel onze opdracht om lering te trekken van ons eigen verleden zodat herhaling, in welke (moderne) vorm dan ook zich niet herhaalt.
De vraag die mij op komt bij de bovengenoemde geciteerde opmerking is, en dat geldt alle in God gelovigen, ongeacht van welke dominantie: doen wij het tegenwoordig allemaal zoveel beter dan onze (verre) voorouders?
Voor mij is het antwoord op deze vraag belangrijker dan de, in mijn ogen, ongelukkig geformuleerde stelling, hier boven.
Wie vandaag de dag zou zeggen:‘Moslims zijn dom en immoreel en gewelddadig.’ kan (terecht!) rekenen op forse kritiek. Maar waarom dan terecht zoveel genuanceerdheid ten opzichte van hen die de Koran als gezaghebbend ervaren, terwijl christenen die het gezag van de Bijbel erkennen mogen worden afgeschilderd als onredelijk en immoreel?
Henk, ik verschil met je van mening. Het is niet zo dat vandaag de dag christenen als regel afgeschilderd worden als onredelijk en immoreel. Buiten het feit dat de christenen net als leden van elke godsdienstige stroming onderling verdeeld kun je toch niet beweren dat de christenen van vandaag geduid worden als onredelijke en immorele mensen. Er zullen heus wel groepen zijn die dat vinden, maar dat denken groepen mensen ook over joden en moslims.
Of moslims wel dan geen onredelijke, immorele mensen zijn ligt het toch denk ik een tikkeltje anders. Menig aanhanger van de heer Wilders zal niet treuren als Korans tot Donald Duckdikte verscheurd worden, moskeeen verdwijnen en volhouden dat de islam een ideologie is die alleen het slechte in de wereld brengt en erop uit zijn de hele wereld te veroveren.
Ik denk dat er in ons meer mensen zijn die moslims als onredelijk en immoreel beschouwen dan christenen.
Geachte Heer Karssenberg,
Wederom dank voor uw reactie. Ik begrijp dat mijn bewering over ‘het ontaarden van geloven’ u dwars zit. Ik heb daarmee echter niet gezegd dat geloven ‘per definitie leidt tot het aannemen van onredelijke en immorele opvattingen’. Wanneer ik bijvoorbeeld stel dat voetbal is ontaard in een miljoenendans die de sportiviteit ondermijnt is deze bewering niet ver bezijden de waarheid lijkt me. Maar ik beweer daarmee niet dat allen die zich met voetbal bezig houden ontaarde mensen zijn.
Een belangrijker punt lijkt me dat u mijn tekst anders leest dan ik hem bedoeld heb, anders leest dan ik hem zelf beleef. Ook blijkens andere reacties kan m’n tekst heel verschillend aangevoeld en opgevat worden. En als dat al zo gemakkelijk gaat met een tekst van een eenvoudig docent uit den lande, hoeveel te meer waakzaamheid is er dan geboden met het aanhalen van teksten uit het Oude Boek? Ik zeg dan ook liever ‘volgens mij zegt de Bijbel…’ dan ‘de Bijbel zegt…’ In ieder geval is mijn interpretatie van de door u aangehaalde teksten niet de mijne en het laatste wat ik wil doen is die van mij voor het Woord van God houden.
Wat mij drijft is overigens een grote betrokkenheid bij onder meer geloven en bij onderwijs, en in het bijzonder christelijk onderwijs omdat dat ‘mijn tak van sport is’. Ik zal leerlingen echter nooit vragen iets aan te nemen op grond van het gezag van de Bijbel omdat ik simpelweg niet objectief en zuiver doorgeven kan wat de Bijbel zou zeggen en het verbaast me dat er mensenzijn die menen dat ze daar wel toe in staat zijn.
Bovendien zal ik een Bijbeltekst naast mij neerleggen wanneer – na zorgvuldige overwegingen – ik diep van binnen wéét dat het voor mij althans zo niet zijn kan. Mijn leerlingen stimuleer ik ook zo om te gaan met alles wat hen wordt voorgehouden als waarheid – en extra op hun hoede te zijn wanneer een waarheid wordt verkondigd op het gezag van de Bijbel, of willekeurig welk ander heilig boek, of in de naam van God.
Er is dus geen enkele autoriteit op grond waarvan ik mijn beweringen doe, ik schrijf slechts vanuit wat ik voor waardevol houd en waar ik ten diepste in geloof.
Met waardering voor uw betrokkenheid en zorg – en een hartelijke groet,
Dirk van de Glind
Beste mijnheer Henk,
Niets staat u in de weg om te geloven, wat u ten diepste voor “de Waarheid” houdt!
Ethische lessen zijn er zeker in de Heilige Boeken.
In het verhaal van Sodom en Gomorro wordt ons -als regelmatig miskleunende mensheid- aangeraden niet te blijven hangen in het verleden. Zonden? Gebeurd is gebeurd. De fik erin! Kijk naar voren! Begin opnieuw en probeer het beter te doen.
De les van Sodom en Gamorrha onderwijst eveneens hoe zit het met onze gastvrijheid en hoe immoreel handelen immoreel handelen oproept. De fik er in heeft alleen zin wanneer er belijdenis heeft plaats gevonden, berouw getoond en gestreefd naar voldoening. De joodse en christelijke traditie kennen niet voor niets na begane zonden, berouw, belijdenis en voldoening. Door al te snel de fik erin te steken is weglopen voor de eigen verantwoordelijkheid en vluchten in mooie, lieve, lege woorden. En verbazen we ons hoe mensen elkaar, zoveel jaren later, naar de strot grijpen.
Binjamin, je hebt gelijk: zonder berouw, genoegdoening en verandering van gedrag ziekt het Sodom en Gomorra kwaad ondergronds voort.
Daarom worden diegenen -die ondanks de waarschuwing- blijven omkijken naar hoe-het- was, een zoutpilaar.
“Hardnekkig”, “stijfkoppig” en “halsstarrig” houden zij vast aan “de goede oude tijd”.
Maar leven is evolueren.
Wie/Wat niet evolueert, sterft (uit).
Er zitten veel kanten aan het S en G probleem:
Als 2 partijen tegenover elkaar staan als 2 legers van zoutpilaren…
En geen van die partijen in staat of bereid is, de impasse te doorbreken… (Israël-Palestina)
Het Taoïsme met zijn yin-yang principe is helemaal niet zo gek, hoor!
Louise, de vrouw van Lot werd een zoutpilaar om een andere reden dan jij beschrijft. [Reactie bewerkt, artikel gaat over religie en onderwijs, red.]
Voortbordurend op wat Henk zei hierboven, 16 sept 16.54: probeer je in te denken, een imam of islam leraar die op school of in de moskee beweert wat Dirk tegen zijn leerlingen zegt (en waar niemand behalve Henk zelf erg van zal op kijken, of je het er nou wel of niet mee eens bent);
– uitkomen voor je seksuele geaardheid is belangrijker dan lezen van de koran
– koranlezing mag geen dogmatische betweterij zijn met beroep op een autoritaire Allah
– neem die koran niet voor zoete koek aan maar denk liever zelf na en handel daarnaar
– letterlijk geloven in de koran= aannemen van een set ongerijmdheden, een rem op een persoonlijk leven en wetenschappelijk onderzoek, etc etc
Zou zoiets ergens in NL, door een imam of leraar, ooit gezegd kunnen worden? en zo ja, wat zouden de onmiddellijke reacties van de ouders daarop zijn??? Let wel, het is maar een gedachtebalonnetje!
Dirk, dat geldt ook voor zij die leven op basis van TeNach, of de christelijke Bijbel.
Mag ik een heel klein gaatje prikken in je gedachteballonnetje, Dirk den Boer?
Bij onderwijs gaat het om kennis maar ook om opvoeding.
Jonge mensen leren NADENKEN, is het belangrijkste dingetje. Daarbij houd je rekening bij “het soort” kinderen dat je voor je hebt. Je wil ze niet in grote verwarring brengen. Je gaat uit van de thuissituatie en reikt ze mogelijkheden aan om een eigen mening te ontwikkelen, zeker bij een vak als levensbeschouwing.
Daarom ben ik -toen de populatie van mijn Amsterdamse buurtscholen langzaamaan veranderde van compleet wit in compleet zwart- me gaan verdiepen in de islam.
Ik wilde die kleintjes niet frustreren met totaal andere ideeën dan ze (in die tijd) van hun ouders meekregen.
Jonge kinderen moeten zich veilig voelen.
Islam wil -net als elk ander geloof- kinderen vormen tot sociale mensen.
Het kerstverhaal heb ik wel verteld, omdat ik denk dat dat een onderdeel is van de algemene ontwikkeling en bovendien kan je niets begrijpen van onze oude kunst en literatuur als je er niets van weet.
Bovendien is het een geweldig verhaal!
(En zo heeft ook het jodendom en de islam geweldige verhalen.)
Ook heb ik hun angst voor “het vuur” (de hel) proberen te reduceren.
Het zijn kleine dingen.
Het is een begin van een ontwikkeling.
Je moet ergens beginnen.
Verbinding gaat langzaam. Duurt generaties. Splijtzwammen hebben we niet nodig. Zet je daar voor in. Oprecht.
@Louise,
“Ik wilde die kleintjes niet frustreren met totaal andere ideeën dan ze (in die tijd) van hun ouders meekregen.
Jonge kinderen moeten zich veilig voelen.”
Maar mag dat dan ook gelden voor kinderen, die hun kinderen naar een christelijke school sturen, juist omdat ze niet willen dat ze op school iets heel anders horen dan thuis?
Natuurlijk moet datzelfde ook voor christelijke kinderen gelden, Henk.
Ik praat over kinderen van 6 tot 8 jaar en over een openbare school. In principe heb je het daar niet over geloof. Dat is een zaak van de ouders.
Als kinderen zelf met een vraag over geloof kwamen, gaf ik een zo neutraal mogelijk antwoord.
Dirk van de Glind verkeert in heel andere omstandigheden: oudere kinderen, Prot/Chr, docent levensbeschouwing.
In dat geval kunnen kinderen al veel meer aan. Het gaat dan om de vorming van hun persoonlijke ideeën.
Ik vind wel dat Dirk ook rekening hoort te houden met de keuze van de ouders voor dít type school en nooit zijn persoonlijke voorkeur mag gaan propageren. Uit zijn stuk maak ik dat ook niet op.
[Reactie bewerkt, red.]
@Louise,
Er wordt nog wel eens gesuggereerd dat jongeren die bewust belijdenis doen van het christelijk geloof, nadat ze ook in die lijn zijn opgevoed en opgeleid, alleen maar napraters zijn en eigenlijk niet nadenken. Maar dat is niet zo. In de kerk waar ik bij hoor wordt zo goed mogelijk nagegaan of degenen die belijdenis van hun geloof ook werkelijk overtuigd zijn van de waarheid van de Bijbel.
Er zijn ook jongeren, die er niet toe komen om hun geloof te belijden en bewust breken met de kerk en het geloof. Belijdenis doen is zeker geen automatisme of napraten van wat men als kind ingepompt heeft gekregen. Geloven is net zo zeer een keuze als niet meer geloven.
Iemand kan ook op latere leeftijd tot andere gedachten komen.
Het lijkt mij een uitstekende invalshoek voor Dirk om in de klas eens een gespek over levwnsbeschouwing en religie op gang te brengen.
Groet, Henk
[reactie bewerkt, zie huisregels]
@Henk,
ja, nadenken en reflecteren en dan kiezen, maar dat heeft natuurlijk meer te maken met trouw blijven aan een geloof of ideologie, dan met rationeel of emotioneel kiezen voor iets. Je bent of wordt gegrepen, of aangeraakt, door een metafysisch iets dat je aanspreekt. Dirk weet van tevoren al dat dat onzin is, en dat je helemaal op je eigen gevoel moet afgaan (zeer gevaarlijk lijkt me dat, maar wie ben ik).
[reactie bewerkt, vanwege stigmatisering, zie huisregels]
Dirk, jij wordt een week geblokkeerd op deze site vanwege regelmatige overtreding van de huisregels van de site en het niet hanteren van een geldig e-mail adres.
Het is bewezen dat kinderen het liefst loyaal aan hun ouders zijn.
Ook op wat oudere leeftijd kabbelen ze dikwijls voort in het gedachtengoed van hun ouders. Dat is vertrouwd. (Denk daarbij ook eens aan stemgedrag.)
In jouw kerk, Henk, doet men vast wel zijn best om integer om te gaan op het gebied van belijdenis en ik denk dat Dirk van de Glind en jij dat ook doen.
Maar opvattingen kunnen verschillen en dat mag gelukkig in Nederland.
Vriendelijke groet,
Louise
Maar je kunt het vak godsdienst op een christelijke school toch ook wat objectiever benaderen.
Wat is de bijbel? Hoe zit de bijbel in elkaar? In welke talen is de bijbel geschreven. De Septuagint. De korte inhoud van de bijbel. Wat zijn/waren de claims van het christelijk geloof? En wat stelt de Islam daar tegenover sinds 622. Overeenkomsten en verschillen. Enz. enz.
Waarom moet het allemaal zo vaag en zweverig? Ik weet wel, dat godsdienst geen wiskunde is (ik was docent Wiskunde). Maar daarom kun je het vak toch wel objectiever maken. Juist dan kunnen leerlingen ook beter een keuze maken.
Zoals bij een vak als geschiedenis de diverse levensbeschouwingen aan de orde komen (liberalisme, conservatisme, socialisme) met de onderlinge verschillen, zo kan dat bij godsdienst ook. En dan mag op een christelijke school het christelijk geloof best wat meer aandacht krijgen. Waarom ben je anders een christelijke school?
Lieve Mensen,
Dankbaar, verwonderd en hier en daar ook onaangenaam geraakt heb ik kennis genomen van jullie reacties op mijn artikel. Het voelt ongemakkelijk afgerekend te worden op iets wat ik niet zo gezegd heb, of in ieder geval niet zo heb willen zeggen. Waar ik dat over mezelf heb afgeroepen door onduidelijke formuleringen is dat uiteraard mijn zaak.
Ik word gedreven door een gevoel van betrokkenheid bij het christelijk onderwijs en geef al 35 jaar les waarin ik ruime aandacht schenk aan de Bijbel, omdat het boek me dierbaar is daar het aanzet tot persoonlijke groei tot waarachtige en doorleefde humaniteit. En hoezeer ‘objectieve kennis’ ook nodig is, die is voor mij slechts in zoverre van belang wanneer ze verhelderend werkt t.a.v. de grote vragen van het leven. Zo kan ik iedere gelovige aanbevelen zich te verdiepen in de ontstaansgeschiedenis van zijn eigen religie en van het Heilige Boek dat hij omarmt.
Het doen van geloofsbelijdenis vind ik iets moois wanneer een mens na zorgvuldige overwegingen en zelfonderzoek tot het inzicht komt dat het voor hem of haar de weg is die rijk en zinvol is. Waar het echter een gevolg is van groepsdruk en verwachtingen en waar de keuze gemaakt wordt bij gebrek aan het ontbreken van informatie over andere wegen, komt het me als uiterst ongewenst en ongezond voor. Bovendien vind ik het gevaarlijk wanneer iemand zich uitlevert aan een autoriteit (religie of ideologie) buiten zichzelf – de geschiedenis laat steeds weer zien dat waar dat gebeurt de barbarij op de loer ligt.
Wanneer ik dit zeg krijg ik gemakkelijk de hoon over me heen dat ik veel te gemakkelijk over de mens zou denken. Welnu, ik heb de dwaalwegen van m’n eigen ego met veel pijn en moeite leren kennen en weet donders goed dat ik gemakkelijk verkeerde keuzes maak. Die maak ik echter vooral wanneer ik mij vervreemd heb van m’n diepste Zelf. Dat zal hier en daar als ‘vaag’ gezien worden en dat is het vanuit een ‘zeker standpunt’ ook. Maar mijn diepste Zelf, of Ziel gaat dan ook voorbij aan alles wat ik over mezelf bedenken en weten kan – en heeft voor mij met de Bron van het Leven te maken of met God, zo je wilt. En bij het dichter tot deze Bron, dichter bij mijn Ziel komen of dichter bij mijn wezen of bestemming – precies daarbij is het Oude Boek zo waardevol en precies daarom zal ik er lessen over blijven geven.
In discussies zoals op deze pagina verval ik gemakkelijk tot mijn ego: ik wil gelijk hebben en voel me snel gekwetst. Zoveel liever wil ik jullie ontmoeten van hart tot hart – van ziel tot ziel. Ruzie maken over de interpretatie van een woord of zin helpt daar niet bij en zeker niet als dat smalend gebeurt. Daarom wil ik het voor deze keer graag hier bij laten. Wie meer van me wil weten, verwijs ik graag naar andere artikelen en het interview hier, naar m’n lesmethode over het Oude Boek, naar m’n site en naar het boek ‘Volwassen Geloven † Denken’ dat eind volgende maand zal verschijnen. Linken vind je onderaan het artikel waar deze woordenwisseling om begonnen is.
Met een hartelijke en menselijke groet,
Dirk van de Glind
Beste Dirk,
als redactie van Nieuw Wij waarderen wij jouw deelname aan het gesprek en we sporen jou graag aan om dat te blijven doen. Voor de overige meelezers: op Nieuw Wij hebben we het reactiebeleid aangescherpt, juist om de constructieve dialoog te stimuleren, maar dus ook om strenger te ageren op de kwetsende uitingen – al dan niet opzettelijk.
Enis Odaci – eindredacteur