Toen ik hoorde dat de HTS-rebellen op weg waren naar Homs, na de succesvolle verovering van de steden Aleppo en Hama, wist ik bijna zeker dat ook Damascus zou worden bevrijd. Dat gebeurde op 8 december door het definitieve vertrek van dictator Bashar al-Assad naar Rusland. Het ongelofelijke geschiedde in een razendsnel tempo. In Nederland wisten we als gevluchte Syriërs dat de rebellen al maanden bezig waren met zich militair te versterken. Maar dat de inzet Damascus was, heeft ons hier ook verrast.
Het succes heeft verschillende oorzaken. Natuurlijk de weerzin van de Syriërs tegen het zeer gewelddadige en moordachtige regime met zijn overvolle gevangenissen en het moedwillig in stand houden van de armoede in het land. Wat ook speelde was het gebrek aan motivatie bij de (dienstplichtige) soldaten van al-Assad versus de goed getrainde HTS-rebellen. De soldaten van al-Assad waren erg vermoeid en al jarenlang onder de wapenen zonder uitzicht op een oplossing. Aan de grenzen van Syrië ontstond ook een nieuwe situatie door het uitblijven van steun van Iran en de dreiging van een agressief Israël. Dit laatste heeft zich daadwerkelijk voorgedaan door Israëlische bombarderdementen van militaire installaties en wapens na de val van al-Assad. Dit om te voorkomen dat dit wapentuig in handen zouden komen van opstandige, anti-Israël milities (zoals de los opererende Hezbollah- en IS-groepen). Tenslotte wil ik ook al-Assads bondgenoot Rusland noemen die niet meer in staat bleek met bombardementen de rebellen tegen te houden.
Na de val van Aleppo in het noorden en de soennitische rebellen die aan de poorten stonden van Hama en later Homs ben ik wel wat ongerust geweest. Mijn Soennitische vader en moeder wonen in de streek van Homs en wat zou er gebeuren als milities van bijvoorbeeld de Alevieten, waartoe ook Assad behoort, op wraak uit zouden zijn? Gelukkig is dit uitgebleven. Vooral vanwege het feit dat de rebellen in de kleine dorpen van Alevieten en christenen de mensen goed behandeld hebben. Er zijn geen confrontaties geweest. Hopelijk zullen deze ook in de toekomst uitblijven. Het blijft echter een kwetsbare situatie, temeer daar er in de huizen van de verschillende groeperingen nog steeds veel wapens zijn. Ook zijn er nog losse gewapende IS-groepen in de oostelijke woestijn.
Op met moment van schrijven, half december, blijft de situatie in Syrië spannend. Enerzijds is er de grote vreugde onder de bevolking dat ze verlost zijn van het gehate al-Assad regime. Een vreugde die niet doet vergeten dat duizenden Syrische landgenoten verdwenen zijn of vermoord. Anderzijds moeten de gewenste overgangssituatie en de aangekondigde verkiezingen hun vorm krijgen. De HTS-rebellenleider Abu Mohammad al-Jolani heeft verklaard dat hij samenwerking nastreeft met de diverse groepen, met de Koerden in het Noorden, de Alevieten en de christenen in het westen en de Druzen in het zuiden. Met name de noordelijke streek grenzend aan Turkije kan opnieuw voor onrust zorgen als de Koerden – met steun van de VS – in de ogen van president Erdogan een te grote positie innemen. Wat de nieuwe president Trump gaat doen is nog volstrekt onduidelijk.
Syriërs in Nederland
Het Syrisch Comité, waarvan ik actief lid ben, organiseerde op 8 december in Utrecht een demonstratie. Nu niet om kleding en voedsel in te zamelen maar om feest te vieren. Ruim vijfduizend Syriërs lieten van zich horen via spreekkoren en toeters. De burgemeester had toestemming gegeven om de demonstratie in de binnenstad te houden. Vanaf het begin van het bliksemoffensief heb ik – zoals zoveel Syriërs in Nederland – dagelijks contact gehad met mijn familie. Het leven is echt veranderd. Dit wordt zichtbaar doordat de straten nu ook in de avond verlicht zijn, niets hoeft meer in het donker te gebeuren. Ook het brood is nu vrijelijk verkrijgbaar en wordt niet meer kunstmatig beperkt.
De vreugde die we ook in Nederland beleven heeft een duidelijke schaduwzijde. De Nederlandse regering wil een aantal beperkende asielmaatregelen afkondigen. Ik ontmoette zeer onlangs in verschillende opvanglocaties enkele minderjarigen uit Syrië. Deze kinderen wonen nu alleen. Hun ouders bevinden zich in andere landen. Ze hebben geen status en gezinshereniging is nu niet mogelijk. In Nederland moeten we ons echt het lot van deze kinderen aantrekken en hun positie versterken.
Voor ons Syriërs speelt de vraag of we zullen terugkeren naar Syrië. Voor mij persoonlijk wil ik eerst op bezoek bij mijn ouders en bekijken hoe de situatie is. Inmiddels heb ik hier met mijn gezin het Nederlanderschap gekregen, en ben ik sinds mijn komst in 2015 actief in verschillende lokale gemeenschappen en heb een vaste baan. Mijn beide dochters doen het heel goed op de middelbare school. We voelen ons hier thuis. Maar Syrië zal nooit uit onze gedachten en harten verdwijnen.
Deze opinie van Rami Ramou is afkomstig uit Loving Geopolitics Magazine, nummer 6, winter 2024/2025. Dit is een volledig digitaal tijdschrift dat door enthousiaste schrijvers wordt gemaakt en twee keer per jaar verschijnt. Mensen kunnen zich gratis abonneren op Loving Geopolitics Magazine.
