Wanneer ik naar de resultaten kijk, verbaast het me niet dat vrouwen zich juist door mannelijke collega’s seksistisch behandeld voelen. Het is in veel kerkgenootschappen en koepels nog niet zo lang dat vrouwen meespelen op het veld van leiderschap in de kerk (in de evangelische beweging is minder dan 5 procent van de voorgangers vrouw).
En zoals op veel plekken waar mannen de scepter zwaaien heerst er een ‘old-boys’ mentaliteit, zoals een door mij geïnterviewde mannelijke voorganger van een grote kerk onlangs opmerkte. Ik ontdek in mijn onderzoek naar vrouwen in leiderschap binnen de evangelische kerken dat het meestal geen onwil is, maar onmacht waar mannen (en vrouwen zelf ook trouwens) mee te maken hebben.
Niet om het goed te praten, integendeel. Ik ben blij met dit onderzoek en de aandacht hiervoor. Maar de redenen achter de heersende cultuur en de moeite om dat te veranderen, die interesseren mij. Deze spelen een grote rol in het belemmeren van vrouwen om in een dergelijke leiderschapspositie te stappen of om er zelfs maar naar te solliciteren.
De opmerkingen over kleding, kinderen, hoogte van de stem vinden plaats op allerlei plekken in de maatschappij, al naar gelang de emancipatie is doorgewerkt evenals het salarisverschil, de promotiemogelijkheden en de arbeidsvoorwaarden. Ze zijn eerder het gevolg van de heersende (bedrijfs)-cultuur, de normen en waarden van de streek en de opvoeding dan uit een geloofsovertuiging, wat er trouwens wel mee verweven is.
Wat vooral opvalt in mijn gesprekken met (sub)kerkleiders is dat vrouwen zelf ook niet veel vertrouwen hebben in hun eigen kunnen en dat van hun sekse. Ze zijn erg kritisch op sprekende vrouwen, luisteren liever naar een man en zien zo’n vrouw ook niet als predikant van hun gemeente. Spreekt hier het gebrek aan ervaring? De angst om de status quo te doorbreken? Angst om dit mannendomein te confronteren?
Wat dat betreft, heb ik respect voor onze voetbalvrouwen en kunnen we als vrouwelijke theologen en predikanten (in spé) misschien wel iets van ze leren. Hoewel ze regelmatig in de zeik worden genomen en nog maar recent publieke aandacht krijgen, zorgen ze ervoor dat ze met minder middelen dan de mannen, toch op hoog niveau hun prestaties neerzetten. Het geheim: teamwork! Ze verdedigen elkaar, gunnen elkaar de bal en vormen één blok naar buiten toe. Ze blijven hun ding doen, ondanks dat het (seksistisch) commentaar niet van de lucht is.
Nee ik ben geen voetbalfan en het voorbeeld gaat natuurlijk mank, want predikant zijn is een solitair gebeuren, maar toch… Het raakt me als vrouwelijke leiders zelf kritisch zijn op hun vrouwelijke collegae en dat vind ik reden om de gelederen te sluiten, elkaar te mentoren, te steunen en waar kan te positioneren op strategische plekken (bijvoorbeeld bij openbare gelegenheden zoals een nationale synode, een evangelische conferentie of een televisie-preekbeurt). En dat gebeurt gelukkig ook, door mannen en vrouwen, alleen nog op veel te kleine schaal.
Seksisme aanpakken? Volmondig ja en altijd! Cultuurverandering gaat langzaam en vraagt om mannen en vrouwen die hun nek durven uitsteken, plat op hun smoel durven gaan en kritiek kunnen verdragen. En hoewel dit niet in een vacaturetekst staat voor (vrouwelijke) predikanten, het is wel de realiteit. Je moet het maar durven!
Wat mij altijd verbaast is dat er nog steeds geen degelijke, op God’s woord gebaseerde, onderbouwing voortgebracht is door belanghebbende vrouwen. Het blijft altijd een beetje draaien om Paulus’ uitspraken en voorstanders komen vaak alleen aanzetten met gevoelsargumenten. Als je aanvoelt dat God niet discrimineert, waarom speur je dan niet net zo lang in de Bijbel totdat je vind dat God (3e) anders sprak en handelde dan dat apostel Paulus er over schreef en zich gebaseerde op oude achterhaalde joodse ideeën die afgekeurd werden door Jezus Christus. (Mat.23) Met goede Hermeneutische argumenten moet je zien te overtuigen. Door dat niet te doen geef je toch signalen af dat je het niet echt ziet of wil zien dat het binnen de kerk een vorm van discriminatie is die Jezus niet de eer geeft die Hem toekomt. Daarmee geef je onwelwillende mannen het voordeel van lange traditie en niet valide Oud-joodse ideeën over vrouwen in het algemeen.
De oproep om een soort old girls netwerk als tegenhanger van het old boys netwerk te beginnen, zet geen zoden aan de dijk. Degelijke argumenten uiteindelijk wel.