“Wie respect voor hoofddoek verliest, zal dat ook snel voor kruisje verliezen”

Interviewster Manuele Kalsky lijkt oprecht geschokt door deze uitspraken van Kässmann. Kalsky geeft aan de hand van eigen ervaringen voorbeelden van supergeëmancipeerde moslima’s met hoofddoek. Bovendien wijst zij op de vrouwenonderdrukkende potentie van religie die ook in bijvoorbeeld het christendom ruim voor handen is. De vrouwen lijken er niet uit te komen.

Ikzelf vond het een enorm boeiend interview om te zien. Twee zeer intellectuele en invloedrijke vrouwen, bovendien uit dezelfde religieuze traditie, botsen hier op een fundamenteel punt in de huidige maatschappelijke discussie over religie in het publieke domein. Kässmann maakt onderscheid tussen moslima’s-met-hoofddoek (onderdrukking) en christenen-met-kruisje (geen onderdrukking). De een kan wel in publieke dienst zijn, de ander niet. Daar achter schuilt de vraag op welke wijze religie in het publieke domein wel of niet een plaats heeft, hoort te hebben of juist niet hoort te hebben.

In Nederland is de hele discussie over ‘hoofddoekjes’ hopeloos gepolariseerd door Wilders en kompanen die met het onderwerp aan de haal zijn gegaan. In Duitsland lijkt die discussie nu ook op te gaan komen. En het is heel verleidelijk om een onderscheid te maken tussen symbolen die louter een religieuze connotatie hebben, en symbolen die ook een discriminerende werking (kunnen) hebben. En laten we eerlijk zijn: te veel moslimvrouwen wereldwijd dragen hun hoofddoek niet louter uit vrije wil. Er is dus nog wel iets te winnen qua vrouwenemancipatie.

Maar aan de andere kant is zo’n gemakkelijke scheiding niet vol te houden. Wie morrelt aan de vrijheid om uitdrukking te geven aan je geloof – binnen grenzen van openbare orde en veiligheid – morrelt uiteindelijk aan de positie van religie in het publieke domein, en daarmee aan de acceptatie van religie in dat domein. We leven al in een samenleving die in hoog tempo haar respect of zelfs maar tolerantie voor religie-in-het-openbaar verliest. Wie zijn respect voor de hoofddoek verliest, zal dat ook snel voor kruisjes, keppeltjes e.d. verliezen. En in de samenleving die dan ontstaat, zal uiteindelijk niemand zich veilig en gerespecteerd voelen.