Wie niet luisterde mocht niet meer ter communie, noch enig ander sacrament ontvangen. Wie het nog bonter maakte en zich tot het communisme bekeerde kon zelfs worden geëxcommuniceerd. Verbannen uit de heilige kerk! Zulke amendementen met zulke sancties zijn nu niet meer denkbaar. Daarvoor is de kerk te veel naar de marge verbannen.
Dat wil niet zeggen dat kerkelijke leiders geen invloed meer kunnen hebben. Wellicht niet op grond van louter hun positie, maar wel als ze worden ervaren als moreel leider. Dat geldt voor onze Paus Franciscus, die met zijn encycliek Laudato Si op indrukwekkende wijze aandacht vroeg voor de toekomst van de schepping en zo duurzaamheid en humane globalisering op de kaart zette.
Ook bisschop de Korte van Den Bosch wordt- in elk geval in eigen kring – breed gezien als moreel leider. Vorige week was hij te gast bij CDA Brabant in ons eigen klooster Nieuwkerk en daar liet hij de verzamelde CDA’ers weten, dat een CDA dat zou leven en handelen naar de christelijke sociale leer zich zou moeten positioneren aan de andere kant van het politieke spectrum. Geen rechtse partij dus, maar een sociale partij. Omdat ik dat ook vind, vond ik natuurlijk dat de Korte hier de spijker op de kop sloeg. Ieder mens wordt immers graag in zijn eigen mening bevestigd!
De kern van die christelijke sociale leer is de waardigheid van de mens als schepsel van God. Maar wie – zoals ik – die relatie heeft losgelaten, kan de mens toch zien als een sociaal wezen, dat alleen in relatie tot anderen tot ontplooiing kan komen. De mens is geen individualist, maar wordt pas iemand in solidariteit met de ander, en vooral met de zwakken en kwetsbaren.
Die opvatting is weer heel ‘modern’, omdat het een mensbeeld is wat afrekent met de (neo)liberale tijdsgeest, waarin ieder vooral voor zichzelf moet zorgen en waarin degene, die dat wat minder lukt wordt weggezet als een “loser”. Zo’n CDA zou dus juist erg moeten aanspreken bij de nieuwe jonge generatie.
De bisschop was nog niet thuis in zijn bisschoppelijk paleis in Den Bosch, of de universiteit van Tilburg – Tilburg University – maakte bekend, dat ze wilde terugkeren naar haar katholieke wortels. Het Brabants Dagblad – toch niet bepaald de hoeder van de katholieke zuil – besteedde er drie volle pagina’s aan. De universiteit kondigt die terugkeer aan in het nieuwe strategisch plan van de universiteit, waarin staat dat zij niet langer een diplomafabriek wil zijn, maar “ondernemende denkers wil opleiden, die de samenleving vooruit helpen, gedreven door solidariteit, verantwoordelijkheidsgevoel en inlevingsvermogen”. En die waarden zouden ontleend zijn aan het christelijk-sociaal denken, dat – ik citeer het BD – “uitgaat van een rechtvaardige samenleving, waarin ieder mens telt, niemand voor zichzelf leeft en iedereen inbreng heeft”. Rector Wim van de Donk ziet die terugkeer naar de bovengenoemde waarden ook als passend in de tijdgeest, waarin het (neo)liberalisme “kraakt en piept”.
Dat de bisschop en de rector teruggrijpen op noties als solidariteit, verantwoordelijkheid, rechtvaardigheid en het (neo)liberale denken afzweren, is een teken dat zij de tijdsgeest verstaan. En dan ben ik er alleen maar ontzettend blij mee.
Maar als de universiteit weer katholiek wil worden omdat dat haar een unieke positie geeft in het Nederlandse universitaire landschap of omdat de bisschoppen dat zo graag willen, dan neemt ze wat mij betreft de verkeerde afslag.
