Een ideologie van uitsluiting aan de macht

Op 22 mei vond een debat plaats in de Tweede Kamer over het regeerakkoord. Ik heb ernaar gekeken en ik vond het confronterend. Normaal gesproken is PVV-leider Geert Wilders de leider van de oppositie maar nu voerde hij het woord vanaf het spreekgestoelte als leider van de nieuwe coalitie. Hij is of wordt de machtigste mens in Nederland als straks het nieuwe kabinet aantreedt. En hij nam er vast een voorschot op: soeverein, hij is een scherp en zeer ervaren debater, pareerde hij alle aanvallen van de oppositie en ook zijn drie toekomstige coalitiegenoten sloten de rijen.

Uit polls onder het Nederlandse publiek bleek dat de nieuwe centrum-radicaal-rechtse regering een redelijk goed onthaal krijgt. Dit kabinet krijgt in elk geval een hogere waardering dan vorige kabinetten, met name het laatste, onder leiding van VVD-leider Mark Rutte die straks na 14 jaar minister-president te zijn geweest afzwaait en misschien wel secretaris-generaal wordt van de NAVO. Het verwondert niet dat de ontvangst van dit nieuwe kabinet positief is; immers, de PVV verwierf een kwart van de stemmen bij de verkiezingen in november 2023 en dat vertaalt zich uiteraard in een positieve respons.

De oppositie in de kamer voerde argumenten van tweeërlei aard aan: in de eerste plaats voerde ze aan dat deze nieuwe coalitie weinig aandacht heeft voor de allerarmsten in het land; dat het de financiële positie van het bedrijfsleven versterkt en dat het onhaalbare bezuinigingen heeft gepland, zoals het inkrimpen van het ambtenarenbestand. Dat laatste is daarom onhaalbaar, juist omdat er veel vacatures zijn bij de diverse ministeries. Ook voorziet het kabinet in het strengst mogelijke migratiebeleid en meent het dat ook dat miljarden aan bezuinigingen gaat opleveren. Hoe die maatregelen die vaak tegen de Brusselse en internationale regelgeving ingaan geld kunnen opleveren is de vraag maar de PVV-leider liet zich in het debat niet van zijn stuk brengen. Hij geloofde in de maatregelen en als die niet zouden werken, dan ‘zien we dat later vanzelf wel’.

De oppositie zat met een groot dilemma in mijn optiek en dat is dat zij te maken heeft met overwegend positieve reacties van het Nederlandse publiek. Algauw werd bijvoorbeeld Frans Timmermans, de sociaal-democratische leider van de oppositie, weggezet als een zuurpruim. Hij hamerde op alle tekortkomingen van het voorgestelde programma, maar hij en met hem ook andere oppositionele partijen werden geconfronteerd met de moeilijkheid hoe woorden te geven aan het feit dat achter deze coalitie en haar akkoord een ideologie verborgen is van verdeeldheid zaaien onder de mensen. De PVV en haar leider zijn bewust bezig een giftig gedachtegoed te verspreiden van ongelijkheid, zeker waar het gaat om de moslimgemeenschap in Nederland. Maar het regeerakkoord rept nauwelijks in heldere termen van die ongelijkheid. Het spreekt van allerlei maatregelen en de ongelijkheid laat zich slecht tussen de regels door lezen. Dat maakte het voor de oppositie lastig om het regeerakkoord scherp aan te vallen en zo kwamen Wilders en partners tamelijk onbeschadigd door het debat.

Een vraag die alsmaar boven de politieke markt hing was de vraag wie premier ging worden van dit nieuwe kabinet. De afspraak tussen de vier coalitiepartijen was namelijk dat de fractievoorzitters allemaal in de Kamer zouden blijven en Wilders dus ook. Dat laatste was tegen zijn zin, maar dat was onderdeel van de prijs die de PVV moest betalen om dit kabinet te vormen. De andere coalitiepartijen waren tegen een ‘premier Wilders’. Uiteindelijk vonden de partijen een in hun ogen geschikte kandidaat en dat was de gepokt en gemazelde topambtenaar Dick Schoof (67 jaar) die jarenlang in allerlei ministeries en instellingen heeft gewerkt voor veiligheid, anti-terrorismebeleid en dergelijke. Hij is de vleesgeworden ambtenaar en niet voor niets schamperde FvD-leider Thierry Baudet op X: ’37 zetels voor een anti-establishment populist op 22 november. En je krijgt … de belichaming van het establishment. Ongelooflijk’. Het lijkt erop dat Schoof door onderling handjeklap en met instemming van huidig premier Rutte naar voren is geschoven. Schoof is een oud-PvdA lid maar heeft zijn lidmaatschap opgezegd.

Het is een bizarre situatie en ongekend in de Nederlandse politiek dat er een coalitie wordt gevormd met een bepaald regeerakkoord en dat er daarna naar een man of vrouw wordt gezocht om dit programma uit te voeren. Schoof heeft geen enkele inbreng gehad in de onderhandelingen over het akkoord en het eindresultaat. Maar dat hij erachter staat lijdt geen twijfel: anders had hij er nooit in toegestemd premier te worden.

Voor wat betreft de uitsluitings-ideologie van de coalitie waar ik hierboven al naar verwees, valt van Schoof alleen maar een versterking ervan te verwachten. In het verleden heeft hij als het ging om moskeeën en moslims regelmatig de randen van de wet opgezocht en deze ook overschreden. Niet voor niets gaven moskeeën in Nederland een verklaring uit waarin ze stelden: “De grondrechten van moslims staan al enige tijd onder druk en met de komst van deze premier, die nota bene leiding moet geven aan een coalitie waar de PVV de lakens uitdeelt, is het toch een beetje alsof een stel vechtersbaasjes nu ook van een boksbeugel wordt voorzien” En: “In een volwassen, democratische rechtsstaat zouden burgers niet moeten vrezen voor een aanstaand premier en een nieuw kabinet. Dit is inmiddels helaas wel het geval.”

Ik sluit me aan bij de woorden van de moskeekoepel. De sociaal-economische maatregelen die dit kabinet voorstaan zullen de toets der democratische kritiek heus wel doorstaan, hoop ik, maar ideologisch gesproken is dit kabinet wat mij betreft een ramp voor het land. Of, zoals Sita Sitalsing, columniste bij de Volkskrant schreef: ‘Ongemerkt zijn de partijen de fuik van de PVV ingezwommen’. En: ‘Zo stevent het land af op een onberekenbare overheid, die de grenzen van het betamelijke en de grenzen van de wet voortdurend opzoekt en probeert te overschrijden. Dat raakt aan de zekerheden en bescherming van iedereen die in dit land woont. Wat rest is een vieze nasmaak’.

Het zijn scherpe woorden van de moskeeën, van de columniste en van vele anderen, maar ik denk dat deze coalitie, zich gesteund wetend door ‘de mensen in het land’ onverstoord haar programma gaat uitvoeren en en passant het gif van de uitsluiting verspreidt. Ik houd het voor u in de gaten in toekomstige afleveringen van deze serie.