Levensbeschouwelijke organisaties, zoals kerkgenootschappen en het Humanistisch Verbond, krijgen ook steeds meer oog over het koloniale verleden. Vrijdagavond 30 juni vond bijvoorbeeld in de Nieuwe Kerk in Amsterdam een Herdenkingsdienst Slavernijverleden plaats.
Het koloniale verleden is breder dan alleen slavernij en speelde zich niet alleen af op het Amerikaanse continent, maar ook in wat nu Indonesië heet. “De meest omvangrijke kolonie, Nederlands-Indië, wordt vaak bewust niet genoemd, zo lijkt het. Of komt dat doordat hier weinig Indonesiërs wonen die Nederland aan deze geschiedenis van grenzeloze uitbuiting en onderwerping van de Indonesische bevolking herinneren?” Dat schrijven Tino Pattipilohy en Carol Burgemeestre namens Stichting Cerita Fakta. “Om de geschiedenis echt te completeren zou in het komend Herdenkingsjaar Slavernijverleden en in het nog op te richten Slavernijmuseum ook aandacht moeten zijn voor de pijnlijke geschiedenis van de slavernij in de kolonie Nederlands-Indië,” zo vinden zij.
Completer en inclusiever
“In het huidige Indonesië waar er in 1750 al sprake was van 75.000 slaven die waren ondergebracht in allerlei vestingen van de VOC. Uiteindelijk zijn er in Nederlands-Indië honderdduizenden mensen tot slaaf gemaakt (…). In Suriname en de Cariben waren in datzelfde jaar 64.000 tot slaaf gemaakten. Uiteindelijk zijn er meer dan 600.000 mensen uit Azië en Afrika verhandeld en onderworpen aan extreem fysiek, mentaal en seksueel misbruik,” aldus Pattipilohy en Burgemeestre.
Ook vanuit het Caribisch deel van Nederland zijn er kritische noten. “Wij voelen ons door de naam Keti Koti niet aangesproken, maar eerder uitgesloten,” schrijven Violet Roosberg en Nadeisha Isenia in een ingezonden brief in het Nederlands Dagblad. Keti Koti (‘ketenen gebroken’) heeft een Surinaamse oorsprong.
Zo zijn er meerdere nuances te maken en vormen de nabestaanden van de diverse groepen die slachtoffer zijn van het Nederlandse kolonialisme, beslist geen homogene groep. Dat geldt ook voor de vraag of contractarbeid erbij hoort. Na de afschaffing van de slavernij in Suriname, startte de Hindostaanse contractarbeid. Hoe kan ook hiervoor aandacht zijn? “Ook contractarbeiders waren object van koloniale exploitatie,” schreven Jaswina Bihari-Elahi en Ruben Gowricharn onlangs op deze website. “Hindostaanse jongeren zijn zich bewust van hun verleden als nazaten van contractarbeiders die lange tijd de koloniale exploitatie hebben mogelijk gemaakt en die simultaan hebben ondergaan. Daar vragen zij erkenning voor, het is een generatie die klopt op de deur van de koloniale geschiedenis. Zij wil gehoord en gezien worden.”
Geen punt, maar een komma
Het is de kunst om juist naar verbindingen te blijven zoeken door allereerst de verschillen die er zijn te erkennen en zelfs te omarmen. Zo kan er gewerkt worden aan inclusie, ook als het gaat om het opnieuw verstaan van de koloniale geschiedenis van Nederland. De bekende uitspraak van premier Rutte in 2022 “We zetten geen punt, maar een komma”, komt ook in dit opzicht van pas.
Groeiende aandacht voor structureel onrecht in het verleden, zoals het slavernijverleden, is buitengewoon belangrijk. Keti Koti helpt bij de bewustwording. Met oog voor de breedte van het koloniale verleden en alle aspecten, nuances, verschillen en soms ook gevoeligheden die er zijn. Niet in de laatste plaats om de wereld van vandaag beter te begrijpen en samen aan een rechtvaardige en duurzame wereld te kunnen bouwen.
Journalist Pascal Vanenburg gaf op Twitter, vlak voor Keti Koti, nog wat basale vorming mee om op een goede manier werk te maken van de historische bewustwording. Want lang niet iedereen in Nederland weet hoe je Keti Koti uitspreekt. Dankzij de tweet van Vanenburg kan daarover nu geen misverstand meer bestaan.
