Maar interessanter is natuurlijk het tweede gedeelte van de reactie. Partijleider Wilders is ouder geworden, zijn opvattingen lijken zich gewijzigd te hebben en dus zouden we meer begrip en sympathie kunnen tonen.
Ik wil in deze aflevering van de serie graag op dat laatste punt ingaan. Verliest een vos met zijn haren echt zijn streken? Of is het spreekwoord in het geheel niet van toepassing op Geert Wilders en is hij inderdaad de man, die met het klimmen van de jaren en met de macht in handbereik, zijn standpunten verzacht?
Het heeft er alle schijn van dat Geert Wilders inderdaad zijn standpunten verzacht. Als gebaar aan de andere formerende partijen heeft hij drie wetsvoorstellen ingetrokken.
Het eerste voorstel betrof een verbod op het bezit van korans, het bezoeken van moskeeën en naar een islamitische school gaan. Het tweede heeft betrekking op een verbod van het hebben van twee nationaliteiten. Het derde voorstel betrof een zogenaamde ‘administratieve detentie’ voor jihadverdachten die zonder tussenkomst van een rechter zouden kunnen worden vastgezet.
De Raad van State wees het eerste en derde voorstel in een reactie af, omdat ze indruisen in tegen de ‘wezenlijke uitgangspunten van de democratische rechtstaat’.
Ik beschouw mezelf een PVV-watcher, maar moet tot mijn schande bekennen dat ik niet wist dat de PVV deze wetsvoorstellen heeft gedaan. Ze maakten vanzelfsprekend geen kans in de Kamer omdat er nooit een meerderheid voor gevonden zou worden.
Maar de voorstellen laten duidelijk zien waar de PVV voor staat en het zou inderdaad een constitutionele ramp zijn als dergelijke voorstellen aangenomen zouden worden en omgezet in wetgeving.
u de PVV dichter dan ooit bij de knoppen zit is het natuurlijk de vraag of de PVV, en haar leider voorop, daadwerkelijk ‘zachter’ zijn geworden zoals verwoord in de reactie van de lezer.
De formatie
Politiek gesproken speelt de PVV op dit moment het spel van geven en nemen in de formatie en het is de nieuwe politieke beweging NSC (Nieuw Sociaal Contract) van Pieter Omtzigt die zich in een brief zeer kritisch en bezorgd heeft betoond over de ongrondwettelijke punten in het verkiezingsprogramma van de PVV (‘Nederlanders weer op 1!’). Het zou zomaar kunnen dat NSC alleen maar met de PVV in zee wil gaan als de toezeggingen van de PVV de grondwet daadwerkelijk te respecteren klip-en-klaar zijn. Maar als de PVV dat doet, hoe verantwoordt de partij deze verschuiving dan ten opzichte van haar kiezers? Er zijn kiezers die op de PVV gestemd hebben in de hoop dat het eindelijk is afgelopen met de doorgaande islamisering van Nederland; er zijn er die een onmiddellijk einde willen aan de komst van (moslim)vluchtelingen naar ons land. En er zijn er die gewoon een Nederland zonder islam willen. Gaat de PVV water bij de wijn doen?
Ik denk dat de PVV zich inderdaad zal committeren aan de eisen van met name de NSC. Heeft Wilders niet constant geroepen in de campagne dat de PVV nu aan de beurt is om te regeren en liet hij ook niet blijken dat geven en nemen nu eenmaal bij het spel hoort?
Maar wat zullen we dan merken van de PVV-invloed in de nieuwe regering? U herinnert zich vast nog wel dat Wilders zonder slag of stoot meeging in de eis van het toen (2010) door de PVV gedoogde kabinet de pensioenleeftijd te verhogen en dat terwijl de partij daar eerder rabiaat tegen was. En deze week nog moest PVV-Kamerlid Fleur Agema zich in allerlei bochten wringen om niet mee te stemmen met een SP-voorstel om de eigen bijdrage zo snel mogelijk af te schaffen, eenvoudigweg omdat twee formerende partijen daartegen zijn. En dat terwijl het wel een hoofdpunt is in het PVV-verkiezingsprogramma.
Mochten de vier partijen erin slagen een coalitie te vormen dan kan het zomaar zijn dat de drie andere partijen de PVV in bedwang houden als het gaat om het doen van ongrondwettelijke voorstellen. De PVV zou als zodanig dus geneutraliseerd worden. Aan de macht zijn, in samenwerking met anderen, is inderdaad anders dan jarenlang al te extreme dingen langs de lijn te roepen.
Dus Geert Wilders is geen vos die zijn haren verliest, maar niet zijn streken? Sterker nog: hij is helemaal geen vos?
Vos? Hij is een wolf!
Ik weet het niet. Ik heb te veel van en over Geert Wilders en Martin Bosma gelezen dat ik het me nauwelijks kan voorstellen dat ze zich als ‘brave populisten’ gaan gedragen en het gevaar voor de democratie geweken is.
Kijken we in de bredere context dan zien we hetzelfde beeld als in Nederland. Een partij als de extreemrechtse Alternative für Deutschland (AfD) in Duitsland doet het steeds beter in de peilingen. Het populistische Rassemblement National van Marine Le Pen lijkt de grootste te worden in Frankrijk in de verkiezingen later dit jaar voor het Europese parlement. Hoe dan ook is het de verwachting dat de extreemrechtse of populistische partijen hun aandeel in dat parlement flink versterkt zullen zien. In Slowakije is vorig jaar een coalitieregering met een rechts-extremistische partij aangetreden. In Hongarije zit de autocratische regering van Victor Orbán stevig in het zadel. Italië wordt geregeerd door de populistische partij Fratelli d’Italia van premier Meloni. Populistische krachten van allerlei aard zien hun aandeel in de diverse parlementen in Europa meer en meer vergroot. En een populistische partij, met vaak ongrondwettelijk verkiezingsprogramma’s in de diverse centra van de macht kan volgens mij nooit iets goeds betekenen voor de democratie in welk land dan ook maar.
De democratie is, hoe gek het ook klinkt, ook de wieg van het totalitarisme. Via democratische wegen kunnen partijen de democratie om zeep helpen. En als dat tegelijkertijd in diverse Europese machtscentra gebeurt, houd ik mijn hart vast. Winnende populistische partijen die braaf beloofd hebben zich aan de democratische spelregels te houden zullen zich niet in kunnen houden hun ongrondwettelijke overtuigingen om te zetten in wetgeving. Het is hun aard dat juist wel te doen.
Dus mijn reactie op de boven vermelde kritiek van de lezer is dat ik denk dat we niet alleen te maken hebben met een vos die, of hij nou zijn haren verliest of niet, zijn streken zeker niet verliest, maar dat hij ook nog eens lijkt op een wolf, die gekleed is in schaapskleren.
De Engelstalige versie van dit artikel is te vinden op Rozenberg Quarterly.
