Dagelijks is er nieuws over de duizenden vluchtelingen die naar Europa trekken. De veelheid aan berichten en het grote aantal mensen zorgen dat ik een zekere abstractie en afstand voel. In mijn hoofd weet ik van deze schrijnende situatie, maar echt voelen wat er aan de hand is, blijft moeilijk. In de theatervoorstelling Ochtendzee leggen Meral Polat, Beppe Costa en hun band (Merals Harem) een muzikaal pad tussen mijn hoofd en hart.
Door: Rosa van Bottenburg
De laatste weken bericht de media iedere dag opnieuw over de stroom vluchtelingen die Europa binnenkomt. Woord en beeld informeren ons over mensen van ver, die op zoek zijn naar een beter en menselijk bestaan. Het zijn heel veel mensen. En deze veelheid zorgt voor een zekere abstractie. Voor alle gezichten van deze duizenden individuen is geen ruimte in de media. Ze vloeien samen tot één abstract beeld van ‘de vluchteling’.
Slechts een enkele keer krijgt deze grote massa een gezicht of een naam. Een fotograaf vereeuwigt het lichaam van de driejarige AylanKurdi, dat levenloos in de branding ligt en de wereld staat op zijn kop. Als wij niet beter zouden weten, zouden wij kunnen denken dat hij slaapt. Maar wij weten wel beter. Velen worden door de foto geconfronteerd met de harde en trieste situatie die gaande is op de stranden aan de grenzen van Europa. Deze lijkt zo ver weg, maar komt door dit beeld dat zich het morele en humane geweten binnendringt, wel heel dichtbij.
En toch, ondanks dat dit beeld een beroep doet op ieders moreel geweten, blijft de problematiek van deze mensen voor mij, een ver-van-mijn-bed-show. Begrijp mij niet verkeerd. Ik ben erg begaan met deze mensen. In mijn hoofd ben ik regelmatig met hen bezig, maar werkelijke compassie wordt door het leven van alledag al snel naar de achtergrond gedrukt.
Waar de dagelijkse berichtgeving over de vluchtelingen vooral toegang heeft tot mijn hoofd, veroorzaakt de muzikale voorstelling ‘Ochtendzee’ van Merals Harem die ik afgelopen zondag tijdens het Nederlands Theater Festival zag, toch vooral iets in mijn hart. Het ontroerende spel en de krachtige klanken maken dat niet alleen mijn hoofd beseft wat deze mensen meemaken die alles wat bekend was en wat zij liefhebben, achterlieten. Mijn hele lichaam voelt het. Dit stuk speelt niet alleen in op mijn emoties, maar maakt deze wereldwijde problematiek voelbaar.
In de voorstelling ontvouwt zich het verhaal van een vader die op de vlucht is met zijn dochter. De situatie in hun land is niet leefbaar en de zee oversteken per boot is voor hen de enige weg naar een menselijk bestaan. De personages worstelen met verlies, chaos en een verscheurd leven. De noodzaak tot vluchten maakt dat hun leven uiteen valt in fragmenten. Dit gebroken leven is niet alleen inhoudelijk terug te vinden in het stuk, maar wordt ook visueel uitgebeeld op de projectieschermen achter de muzikanten. Hun muziek spietst zich in het hart, waar het rond zingt op het ritme van de intense drum en de toeschouwer meesleurt in een kolk van besef van de walgelijke gebeurtenissen in het leven van de vluchtelingen die wij dagelijks zien in de media.
In het belang van zowel de mensen die hebben moeten vluchten als zij die deze mensen uiteindelijk zullen opnemen in hun maatschappij zou ik het volgende willen zeggen: ga naar het theater en laat je ogen openen. Ochtendzee is het bewijs dat kunst het hart wakker kan zingen. En dat is waar alle mensen in de situatie waar wij nu in zitten, baat bij hebben, naast een daadkrachtige politiek: oprechte medemenselijkheid vanuit het hart.
Ochtendzee tourt nog t/m 31 oktober door het land. Kijk hier voor meer informatie.
Rosa van Bottenburg is stagiaire bij Nieuwwij.nl en de Edward Schillebeeckx leerstoel voor Theologie en Samenleving. Ze houdt zich gedurende haar stage voornamelijk bezig met de vrijheid van moslima’s binnen de islam. Aan de Universiteit Leiden doet zij de master Theology and Religious Studies, met als specialisatie islam. Zie ook Wat betekent vrijheid voor moslima’s?
